theater&podia Project

av-entertainment.nl

"Er is inderdaad wel een en ander opgeknapt ja", reageert Luc van den Berkmortel met gevoel voor understatement op een vraag over de werkzaamheden die de afgelopen drie jaar hebben plaatsgevonden in Theater Kerkrade. Van den Berkmortel is 'gebouwenbeheerder en projectleider techniek' bij Parkstad Limburg Theaters en in die hoedanigheid zeer dicht betrokken bij de klus die in Kerkrade geklaard is. Daarnaast overzag Rocco Malherbe (Theatermanager Techniek, Producties en gebouwenbeheer) het geheel. Drie jaar lang is het theater gesloten geweest en in die tijd is er heel wat gerenoveerd, verbouwd en compleet vernieuwd. "En dat was hard nodig ook", vertelt Van den Berkmortel. "Begin 2000 was het geluidssysteem voor het laatst vernieuwd en het licht was door de jaren heen, op wat aanvullingen na, ook nooit echt up-to-date gebracht. Nu hadden we gelukkig de mogelijkheid om echt alles in één keer aan te pakken: licht, geluid, dimmers, een stukje video, intercom, akoestisch systeem?.écht alles."

Uiteraard moest gezocht worden naar de juiste partijen om de klus mee te klaren. Qua geluid ging dat gepaard met een Europese aanbesteding, waar vijf partijen aan meededen en uiteindelijk Fairlight als winnaar uit de bus kwam. Van den Berkmortel: "Toevallig de partij die ook het licht mocht leveren. Uiteindelijk handig, maar vooraf had ik het eigenlijk niet verwacht. De kans dat één club de hele aanbesteding wint is natuurlijk vrij klein." De keuzes op het gebied van licht waren volgens Van den Berkmortel vrij snel gemaakt: "We hebben eerst de markt aan de LED-kant verkend: wat is er te krijgen aan LED-spots en in hoeverre voldoet dat aan de verwachtingen van de bezoekende gezelschappen en onszelf? Toen dat nog niet voldoende bleek te zijn, hebben we al vlot besloten dat we de standaard die we in Theater Heerlen hebben opgebouwd hier moesten gaan voortzetten. Dat is dus feitelijk de boodschap geweest aan de verschillende partijen: we willen wat we in Heerlen hebben, maar dan in aantallen wat teruggeschroefd. Vandaar de keuze voor de Robert Juliat spots die er nu hangen en de MA-tafel die erbij staat."

De zaal van Theater Kerkrade is volgens Van den Berkmortel erg fijn om in te werken, juist omdat 'ie niet zo complex is. "Hij is wel vrij diep, maar dat is met de huidige geluidssystemen totaal geen probleem meer. Hij loopt mooi op en dat maakt het ook een prettige zaal om te zijn en om geluid in te maken. Akoestisch was het sowieso al een heel fijne zaal. Daarom hebben we tegen de mensen van Jezet Seating, die de renovatie van de theaterstoelen op zich hebben genomen, ook gezegd dat de vernieuwde stoelen exact dezelfde waardes moesten behouden. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de vloerbedekking en dergelijke, juist omdat we al zo gelukkig waren met de zaal. De basis moest hetzelfde blijven, maar dan in een moderner jasje."

Voor Fairlight was de klus in Kerkrade een heus totaalproject, vertelt Project Manager Marcel Zandbergen: "We hebben echt zo'n beetje alles mogen doen. Nieuwe dimmerinstallatie, lichtinstallatie, geluidsinstallatie, intercomsysteem, meeluistersysteem, alle matrixen, de installatie voor doven en slechthorenden?het was echt een meer dan serieus verhaal." De grote uitdaging zat 'm voor Fairlight in de tijdsdruk, geeft hij verder aan: "Tussen de definitieve gunning en de oplevering zat geloof ik een week of drie en er moest écht veel gebeuren." Qua geluid was het volgens Zandbergen geen hogere wiskunde en in de aanbesteding stond al wat het ongeveer moest gaan kunnen. "Daarmee kwam je al op een 8-inch systeem uit, waarbij wij voor L-Acoustics Kara gegaan zijn. Dat heeft een mooie egale verdeling over het hele geluidsspectrum. Waar je ook loopt, overal is het heel netjes. Daar hebben wij het bij de luistertest echt op gewonnen." Qua licht was het volgens Zandbergen simpel: "Er was een lijst van armaturen die ze wilden hebben, gelijk aan die in Heerlen, maar dan kleiner in aantallen. Dat is dan een kwestie van een lijst volgen. Het is voor de grote zaal een vrij conventioneel pakket geworden, terwijl in de kleinere multifunctionele zaal meer voor bewegend licht is gekozen."

De installatie van alle spullen werd door Fairlight uitbesteed aan ISO Audio, geeft Zandbergen aan: "Hun kennis en vaardigheden in de theaterwereld zijn alom bekend. We wilden hen er heel graag bij hebben. Een popzaal is namelijk één ding, maar een theaterzaal vergt toch een heel eigen aanpak. Dan hebben we dus de mazzel dat we goede partners hebben waarmee we dit soort projecten samen kunnen aanvliegen." Ook Houben Souren Verhuur (voorheen Houben Media Verhuur) is zo'n partij. "Zij doen voor ons in principe het 'eerste lijn' onderhoud", geeft Zandbergen aan. "Zij zijn ook L-Acoustics gebruiker en zitten ook een stuk dichterbij Kerkrade dan wijzelf. Mocht er een keer wat zijn dan kunnen ze eenvoudig even wat bijhuren en kan er heel snel iemand zijn om het te fiksen."

Grootste uitdaging was zoals gezegd de tijdsdruk die met het project gepaard ging. "Twee weken na de gunning moest inderdaad al begonnen worden met de installatie", vertelt Zandbergen. "Gelukkig zijn we niet de kleinste en hebben we goede voorraden én de financiële middelen om dit soort dingen goed aan te kunnen pakken, maar het was wel echt een serieuze uitdaging, zowel qua licht als geluid. Een partij als L-Acoustics heeft de zaakjes goed voor elkaar hoor, maar er moest bijvoorbeeld een bepaalde versterker uit een andere fabriek komen en daar hebben we wel wat kunststukjes voor moeten uithalen. Ook die waren er uiteindelijk op tijd, maar dan moet je soms wel even met je vuist op tafel slaan. Dat geldt ook voor Robert Juliat, waar we een hoop spots van hebben ingehangen. Heel mooi spul, maar wel met een redelijke lange levertijd. Dan moet je toch alle zeilen bijzetten om het op tijd binnen te krijgen." De installatie is desalniettemin soepel verlopen, aldus Zandbergen: "We zijn nu nog de laatste puntjes op de 'i' aan het zetten, maar dat zijn geen halszaken meer. Nu zijn we vooral heel trots op het werk dat we met al die mensen in zo'n korte tijd hebben verzet. Het was een totaalproject dat fantastisch geworden is. Met een tevreden klant ook, dat is nog altijd wel het belangrijkste."

Luc van den Berkmortel kan die tevredenheid alleen maar beamen, geeft hij aan: "Maar spannend was het ook wel. Het moest allemaal in zó'n kort tijdsbestek gebeuren. Normaal gesproken zou dat eigenlijk bijna onmogelijk zijn, maar ze hebben het fantastisch gedaan. Het is heel soepel gegaan en met de samenwerking met partijen als Fairlight en ISO Audio ben ik dan ook echt gelukkig, net als met HOMIJ, onze installateur. Ook zij hebben namelijk een hele flinke steen bijgedragen. Die drie partijen hebben samen gemaakt dat het überhaupt mogelijk is geweest het allemaal in zo'n kort tijdsbestek voor elkaar te krijgen."

Hoewel de druk groot was, heeft Van den Berkmortel steeds vertrouwen gehad in het slagen van het project: "Dat vertrouwen was er zeker. Bovendien heeft een partij als Fairlight natuurlijk ook nog Rent-All achter de hand, met een enorme verhuurvoorraad. De eerste voorstelling is op die manier nooit in gevaar geweest en dat gaf wel een prettig gevoel moet ik zeggen. Die rust was ook welkom, want er gebeurde nogal wat. Op het resultaat zijn we nu ronduit trots. Ik loop hier al lang rond, maar had nooit durven dromen dat het zo'n mooi theater zou worden. Met de techniek die we nu hebben, kunnen we ons meten met de grotere nieuwe theaters in Nederland. De standaard die we in Heerlen hadden, hebben we nu kunnen doortrekken naar Kerkrade en dat was precies wat we voor ogen hadden."

"Waar je ook loopt, overal is het heel netjes. Daar hebben wij het bij de luistertest echt op gewonnen."

"Het is voor de grote zaal een vrij conventioneel pakket geworden, terwijl in de kleinere multifunctionele zaal meer voor bewegend licht is gekozen."

Tijdens de vakbeurs CUE2018 in Rotterdam Ahoy gingen de mannen van Podiumtechniek.nl er dankzij hun innovatieve RF-toolbox met de CUE 2018 Publieksprijs vandoor. Tijd voor een nadere kennismaking met Bob Ages en Paul van Schaik (Podiumtechniek.nl) én de RF-toolbox, een oplossing voor het optimaliseren van draadloze microfoonsystemen.

Bezoekers van CUE2018 konden stemmen op hun favoriete innovatie die op de vakbeurs te zien was. Uit achttien genomineerden kreeg de RF-toolbox van Podiumtechniek.nl uiteindelijk de meeste stemmen. De RF-toolbox voorkomt feitelijk problemen waar bijna iedereen die met draadloze microfoonsystemen vroeg of laat tegenaan loopt: instabiele ontvangst van de signalen van die systemen onder invloed van bijvoorbeeld mobiele netwerken, draadloze routers in de directe omgeving en digitale televisie via de ether. "Als je met wat uitgebreidere systemen werkt of met slechte omstandigheden te maken hebt, doen die problemen zich onvermijdelijk voor", vertelt Bob Ages van Podiumtechniek.nl. Zijn compagnon Paul van Schaik heeft met RF-toolbox nu écht een adequate en universeel inzetbare oplossing bedacht, die al op verschillende plekken wordt ingezet.

De probleemstelling is helder: bij het gebruik van meerdere draadloze microfoons met frequenties die dicht bij elkaar liggen, is er een grote kans dat de ontvangstkwaliteit terugloopt. Hierin spelen de netwerken voor mobiele telefonie, plaatselijke Wi-Fi-netwerken en DVB-T een belangrijke rol. Gevolg is het wegvallen van het signaal, vervorming, ruis, gekraak en andere stoorgeluiden. Zelfs kostbare en geavanceerde bestaande systemen bieden geen mogelijkheden om deze veelvoorkomende problemen adequaat te tackelen. Het zette Paul van Schaik aan het denken over de oorzaak van de problematiek. Enerzijds kan het signaal van de zenders te laag zijn door een te grote afstand t.o.v. de ontvangers of doordat er zich objecten in het 'zicht' van de ontvangers bevinden. Anderzijds kan juist de te grote zend/ontvangstcapaciteit van een systeem problemen veroorzaken, waardoor er aan de ontvangerskant intermodulatie optreedt. Tevens zorgen bronnen als G4- en (in de nabije toekomst) G5-netwerken voor mobiele telefonie, Wi-Fi en DVB-T ervoor dat de ruisvloer wordt opgetrokken naar een ander niveau dat door de ontvangers onbedoeld wordt geregistreerd. Dit veroorzaakt instabiele verbindingen met de genoemde artefacten als resultaat.

Als de gevoeligheid van een antenne kan worden ingesteld, kunnen daarmee verschillende oplossingen voor de genoemde ontvangstproblemen worden aangereikt. "Er kan een optimale verhouding worden gecreëerd tussen het bereik van de zender, de gevoeligheid van de ontvanger en het ruisniveau", legt Paul van Schaik uit. Met RF-toolbox heeft Van Schaik een stuk gereedschap ontwikkeld voor het optimaliseren van draadloze microfoonsystemen. De producten van RF-toolbox bieden de gebruiker de mogelijkheid om de gevoeligheid van de ontvangers te versterken en verzwakken. Te hoge RF-levels kunnen handmatig én automatisch teruggeregeld worden, waardoor de kans op problematische intermodulatie in de ontvangers minimaal wordt. "De RF-toolbox XL, het meest uitgebreide model, heeft daarnaast de mogelijkheid per uitgang een bandpassfilter in te zetten om de selectiviteit te vergroten", legt Van Schaik uit. "Ongewenste RF-signalen (G4, G5, Wi-Fi en DVB-T) worden dan niet aan de ontvanger doorgegeven. De antenne-preamps van RF-toolbox kunnen op afstand worden bediend via de RF-toolbox Splitter of de RF-toolbox XL om de gevoeligheid van de ontvangers in te stellen." Tegelijkertijd kunnen verliezen ten gevolge van grote kabellengtes worden gecompenseerd. De op afstand bediende RF-toolbox Preamps in combinatie met passieve splitters maken het tevens mogelijk om antennes in verschillende zones te plaatsen en zo de dekking van de antennesystemen immens te vergroten en zelfs zones afhankelijk van elkaar aan en uit te zetten.

Eén van de plekken waar RF-toolbox al wordt ingezet is het Zaantheater in Zaandam. In dat theater wordt rondreizende producties de mogelijkheid geboden om gebruik te maken van het plaatselijke antennesysteem. Reden daarvoor is dat de eigen systemen zich vaak geen raad weten met de optredende ontvangstproblemen van de draadloze microfoons. Met name vanaf 19.00 uur ontstaat er een hogere ruisvloer, waarschijnlijk veroorzaakt door de mobiele telefoons van het publiek dat dan binnenkomt. Dat maakt de verbindingen instabiel. Door gebruik te maken van RF-toolbox XL van het Zaantheater, dat daar als hoofd-antennedistributiesysteem vast is geïnstalleerd in combinatie met een tweetal Helical antennes en Preamps van RF-toolbox, worden ontvangstproblemen aantoonbaar gereduceerd. Door de variabele gain kan voor elk merk ontvanger het juiste RF-level worden ingesteld en daarmee de ruisvloer naar beneden worden gebracht. De RF-bandpassfilters zorgen voor een schoner RF-spectrum.

Gijs Kater van Kateraudio werkt veel op locatie en toert onder meer met de musical My Fair Lady. Hij gebruikt de RF-toolbox XL als hoofd-antennedistributiesysteem binnen set-ups met een aanzienlijk aantal zenders en ontvangers. Over het Ot & Sien Festival in Twisk meldt Kater: "Er waren veertig sets in gebruik. Op het speelvlak reed een stoomtrein voorbij en het toegepaste raster, omdat het een buitenlocatie betrof, was tricky doordat de zenders zich dicht bij elkaar in het raster bevonden. De ontvangst was echter ongekend stabiel, zelfs met de passerende stoomtrein."

Bij Brabant Talent in Oss werd gebruikgemaakt van 72 zendersystemen, waarbij een groot deel van het raster werd bezet door DVB-T. Gijs Kater: "De gain-regeling maakt het systeem stabiel en het klonk ook beter doordat er minder interferentie en vervuiling optreedt." Bij My Fair Lady zijn 28 sets in gebruik, verdeeld over drie banden. Omdat het een reizende productie is, worden de frequenties per locatie gewijzigd. De instelbare filters op de RF-toolbox XL zorgen voor betere filtering. De ontvangst is stabieler en de gain-regeling verlaagt de ruisvloer.

Bij de theatertour van De Verleiders zijn zes beltpacks in gebruik. De RF-toolbox wordt gebruikt als antenne-splitter en verzorgt via BNC ook de voeding van alle zes de ontvangers. Licht- en video-operator Seth Mook over de voordelen van het RF-toolboxsysteem: "Er zijn soms momenten waarop je te veel binnenkrijgt en dat zie je op de ontvanger. Omdat je in het theater een relatief klein oppervlak hebt waar goede ontvangst moet zijn, kun je wanneer er ruis van buitenaf optreedt, eenvoudig de gevoeligheid van beide antennes aanpassen en de ontvangst storingvrij maken. De limiterfunctie is geweldig, bijvoorbeeld wanneer bij een opkomst de zes zenders dicht bij elkaar bij één antenne staan en daarmee een piek in de ontvangst wordt gecreëerd. In tegenstelling tot een 'normale' ontvanger, kan bij de RF-toolbox wél de ontvangstgevoeligheid bepaald worden?.ideaal!"

Meer informatie op www.podiumtechniek.nl

theater&podia Interview