Ruben Ordeman: Technische vraagstukken oplossen is het allerleukst

In onze serie ‘De uitrusting van’ vertelt een professional over het vak en het materiaal waarmee hij of zij graag werkt. De beurt is aan Ruben Ordeman, scannercrane-specialist en actief met bedrijven als Ordeman Producties en Creative Bees. “Ik combineer graag apparatuur en grip om nieuwe toepassingen te creëren.” 

Tekst: Hugo Rikken

Ruben Ordeman (1962) is een creatieve duizendpoot met een lange geschiedenis in de televisiewereld. Zijn vader was televisieregisseur Theo Ordeman, die in het Guinness Book of Records kwam door bijna een etmaal lang non-stop de live televisie-uitzending Open Het Dorp (1962) te regisseren. Ordeman senior was ook bekend als regisseur van Voor de Vuist Weg, de TV Show, het Platengala, North Sea Jazz en one man shows van o.a. Paul van Vliet en Toon Hermans. Bovendien regisseerde hij Eurovisie Songfestivals in Nederland in 1970, 1976 en 1980. Zoon Ruben loopt al vanaf zijn tiende jaar rond in de televisiestudio's in Hilversum, waar hij al vroeg een liefde voor het televisievak ontwikkelde. Toen hij later ook bij de televisie wilde gaan werken, was dat niet altijd makkelijk. "Als kind van een bekende regisseur in Hilversum is het lastig om jezelf te bewijzen voor de groep mensen op de werkvloervloer. Wat je ook doet, het is nooit goed genoeg”, vertelt hij zelf. 

Ordeman volgde de opleiding MTS elektronica en ging vervolgens naar de HTS. Voor zijn stage kwam hij in Hilversum terecht bij het bedrijf waar zijn vader vroeger veel monteerde, Video Postproduction Centre. Daarna ging hij bij Arthur Valkieser werken. Het bedrijf heette destijds Video Editing Holland, ging uiteindelijk verder als United Broadcast Facilities (later afgekort als United) en kennen we tegenwoordig als EMG. 

Spaan en Vermeegen
Vanaf 1988 ging Ordeman als freelance geluidsman aan de slag. "Ik heb in die begintijd veel gedraaid met Henk Spaan en Harry Vermeegen. Die maakten in 1990 een nieuw programma, Die Twee in Italië. Er werd destijds nog op U-matic en Betacam SP gedraaid en ik ging behalve voor het geluid ook mee om de programma's vanuit de hotelkamer te monteren. Roel Deen, de helaas overleden cameraman waar ik toen veel mee draaide, had er vertrouwen in dat ik dat wel kon. Vanuit de presentatoren was er twijfel, vooral Harry Vermeegen was nogal sceptisch. De allereerste scène die ik monteerde was met Harry als inspecteur van de KNVB, die de hotelkamer van de jongens ging inspecteren. Ze hadden een hele bak stockmuziek meegenomen, waar veel geld voor betaald was, maar ik vond die muziek verschrikkelijk. Dus ik had zelf een koffertje met cd's meegenomen. Roel had ik gevraagd om een aantal close ups te draaien: een embleem, een hoofd, twee lopende voeten, twee handen die langs zijn zij bewegen. En bij die eerste scène had ik daar een hele snelle montage van gemaakt op muziek van Francesco Napoli - Balla Balla. Ik weet niet hoe ik zo brutaal durfde te zijn in die tijd, maar ik deed het gewoon. Henk Spaan en Harry Vermeegen kwamen de hotelkamer binnen om te kijken wat ik had gemaakt. Dus ik start de band en daar klinkt die muziek van Francesco Napoli. Henk loopt helemaal pimpelpaars aan en zegt: 'Dit kan toch niet! Dit is niet de muziek die we hebben meegenomen!'.  Harry, die een groot groot liefhebber is van Italiaanse muziek, draait zich om en zegt: 'Hou nou toch eens even je kop man, moet je kijken, het is toch hartstikke goed. Ik denk dat ik het wel drie weken volhoud met deze jongen'.  Tot op de dag van vandaag zijn we nog altijd vrienden.”

Leren
Bij Cinevideo begon Ordeman in 1990 als cameraman. Hij bleef er bijna tien jaar in vaste dienst werken. "Hans Springer was daar cameraman en was overgekomen van het NOB. Van hem heb ik eigenlijk alles geleerd wat ik aan vaardigheden nodig had. Je moet een beetje talent hebben van jezelf, maar je hebt ook een basis nodig. Hij leerde me riders maken, timing, kadrering en liefde voor het vak”, vertelt Ordeman. "Ik heb in die tijd onder andere een jaar of acht meegewerkt aan het programma Alle Dieren Tellen Mee, gepresenteerd door Henk Lommers. Dat was een soort voorloper van wat Freek Vonk nu doet. We zijn de halve wereld afgereisd, zoals een groot deel van de Nusa Tenggara eilanden in Indonesië. Sumba Sumbawa, Lombok, Flores en Komodo, waar we Komodo varanen filmden en duikopnames hebben gemaakt. De Everglades in Amerika, Afrika, Mexico, Australië, New Zeeland en Tasmanië, maar ook een special in Bolivia waar we een week bij de inheemse bevolking hebben gelogeerd in het huisje van een pater om daar in de Amazone inheemse diersoorten te filmen.”

Ordeman Producties
In 2000 begon hij voor zichzelf onder de naam Ordeman Producties. In samenwerking met Sport Unlimited was hij toen vier jaar lang uitvoerend producent van uitzendingen van de EK's en WK’s badminton. "Ik liep met een porto op de vloer om de cameramensen te voorzien van eten en drinken en tussendoortjes en snackjes. Ik wist natuurlijk heel goed hoe zwaar het is om urenlang achter de camera te staan. Ondertussen zorgde ik er bijvoorbeeld voor dat de NOS na afloop van de wedstrijd geen interviewtjes ging afnemen, omdat de Chinezen nog op de satelliet zaten.” Ook heeft Ordeman nog een paar jaar geregisseerd voor de NCRV en het LAKS. Die hadden een webcast, De Dag van de Eindexamenkandidaat en een twee uur durende live uitzending vanuit het Da Vinci college in Dordrecht, dat geopend werd door - toen nog - prinses Maxima. “Bij de opnamen van Het Familiediner heb ik David Grifhorst leren kennen. Hij kwam na afloop van de opnamen enthousiast naar me toe en complimenteerde me met mijn werk als crane operator. Dat had hij nog nooit zo meegemaakt. Hij vroeg of ik vaker met hem wilde werken. Vanaf 2000 hebben we intensief samengewerkt aan tal van programma's die hij deed. Dat begon met On Air, een programma dat op Schiphol werd opgenomen. En uiteindelijk was daar natuurlijk The Passion.”

The Passion
Bij de eerste negen edities van The Passion bediende Ordeman de scanner crane. "Mijn mooiste shot is bij de tweede editie, in Rotterdam. De kraan stond op het dak van een veertien verdiepingen hoog flatgebouw en Charly Luske lag op zijn rug in de dakgoot. De timing was cruciaal. Het moest een doorlopende beweging worden. In vijftien maten bewoog ik de camera langs de horizon met de kraan. De beweging moest daarna zo uitkomen dat als ik de hothead in één keer negentig graden naar beneden tilde, je Charly daar zag liggen op de dakrand en dat de helft van het shot de diepte in keek. Om het zo uit te kienen dat de kraan precies zo uitkwam - en dat op die hoogte - is best ingewikkeld. David heeft mij daarin alle vrijheid en vertrouwen gegeven.” In die tijd werkte Ordeman ook heel prettig samen met steadicam operator Job Scholtze: “We hadden respect voor elkaars ambacht en gaven elkaar altijd de ruimte bij het maken van shots. Dan overlegden we samen waar we gingen staan, dat de ene een shot kon maken en de andere het dan kon overpakken. Want David was natuurlijk tijdens die voor opnames hartstikke druk met het zetten van acteurs en met de mise en scène. Job en ik verdeelden dan vaak samen de shots en als David in de regiewagen ging zitten en het voorbij zag komen, dan kon hij kiezen uit de shots, maar eigenlijk hadden wij dat voor hem al een beetje gezet. Die ruimte kregen we ook van David.”

"De afgelopen jaren heb ik ook een aantal filmproducties aangeboden gekregen wat ik heel erg leuk vond om te doen”, vertelt Ordeman verder. “In dat circuitje ben ik vervolgens ook een beetje blijven hangen. Ik heb meegewerkt aan films zoals Liefde Zonder Grenzen (2021), Candy & Bonita (2023), De Oneindige Slijmfilm (2023), De Mooiste Dag (2024) en Woezel & Pip op Avontuur in de Tovertuin (2025). Daarbij heb ik samengewerkt met DOP's als Bart Beekman en Goof de Koning.”

Tekentafel
Op het moment is Ordeman bezig met een commercial. De klant wil op twaalf meter hoogte een crane shot in een klimbos. “Nou ja, hoe kom je daar? Dat is een enorme uitdaging”, geeft Ordeman aan. “Je kan er een enorme Supertechno 75+ neerzetten, maar die moet je dan met een Chinook helikopter het klimbos in laten zakken, want je kunt er niet naartoe rijden. Een drone of flyline zou ook niet werken, dus heb ik bedacht dat we een hoogwerker met rupsbanden kunnen nemen. Die kan namelijk op die hoogte komen.  Op die hoogwerker hebben we de arm van een crane gemonteerd. Ik had alles berekend op een maximale belasting van 250kg en heb stuk voor stuk alle onderdelen gewogen, zodat er geen overbelasting zou kunnen ontstaan. Anders zouden de sensoren van de  hoogwerker een killswitch in werking kunnen zetten. Toen kreeg ik een mail dat het maximale gewicht toch maar 225kg mocht zijn. Terug naar de tekentafel dus. Uiteindelijk heb ik toch een oplossing gevonden door de achterkant langer te maken waardoor er minder contragewichten nodig waren en we net binnen de marges konden blijven. De camera met lens en gimble mochten niet meer dan achttien kilo wegen. Tijdens de opbouw dacht de gaffer dat het een goed idee zou zijn om ook nog een lamp aan de bak van de hoogwerker te bevestigen. Daarmee overschreden we de gewichtslimiet, waardoor alsnog de killswitch in werking trad. Pas toen de lamp eraf werd gehaald werkte de hoogwerker en konden we ermee omhoog. De shoot zelf was nog best eng, want het bakje wiebelde nogal. Gelukkig waaide het niet al te hard en is alles gelukt.”

Scanner crane
Ordeman heeft in het verleden veelvuldig gewerkt als scanner crane operator bij studioprogramma's als Radar, Opsporing Verzocht, All You Need Is Love, Vermist, Opgelicht, Arena, TV Show, Dancing With The Stars, Tijd voor Max, Beste Vrienden Quiz, De Boterhamshow en De Slimste Mens. "Op een gegeven moment hield dat voor sommige van die programma’s een beetje op. Die markt gaat op en neer. Het ene moment is de scannercrane heel populair en dan weer niet. Het is gewoon heel lastig om zo’n eenmans crane goed te bedienen. Niet iedereen kan dat. Je moet echt heel dedicated oefenen om er echt wat uit te halen. Als je dat niet doet, dan heeft elke beweging een risico op hikjes of andere onvolkomenheden. Op een gegeven moment werd de scanner crane juist heel populair en gingen facilitaire bedrijven ze allemaal zelf aanschaffen. Ze gingen ook zelf eigen mensen opleiden. Het gevolg was dat ik als freelancer minder werd ingehuurd.”

3D camera
Ordeman besloot toen iets anders te gaan proberen. Hij ging een samenwerking aan met Egripment voor een 3D camera, een systeem waarbij een camera aan vier kabels wordt opgehangen in de studio en zo alle kanten op kan schieten. "Samen met Philippe Tresfon (eigenaar van Egripment, red) ben ik naar Tel Aviv gegaan om het bedrijf Dynamic Cam te bezoeken. Hun systeem was fantastisch. Je kunt het in één dag bouwen in de studio, maar het was te lichtgewicht. Er kan alleen een kleinere camera in, waarmee je niet kunt voldoen aan wat regisseurs willen. Later zijn we uitgekomen bij Swiss SEC in Zwitserland. David Rhyner van Eagle Eye Solutions had een systeem ontwikkeld dat we wel fantastisch vonden. Hij is hier geweest en bood het systeem aan voor de helft van de prijs als we ervoor zouden zorgen dat het bij het Eurovisie Song Festival in Rotterdam zou worden gebruikt. Dus ik heb gesproken met regisseur Marnix Kaart en uitvoerend producent Sietse Bakker en die zagen er wel wat in.” Helaas kwam toen Corona om de hoek kijken en veranderden de plannen zodanig dat het systeem toch niet gebruikt kon worden. 

Creative Bees
De plannen van Ordeman vielen in duigen. Daarom besloot hij een pand op een industrieterrein te kopen en daar zijn apparatuur te stallen. Samen met Richard Villhaber, voormalig mede-eigenaar van Egripment, richtte hij vervolgens het bedrijf Creative Bees op. "Ik vind het interessant om uit te vogelen hoe je een shot maakt dat je eigenlijk niet voor mogelijk houdt. Zo hebben we een slider track ontwikkeld door een Waterbird slider te combineren met een Ronin gimbal en een Kairos controller voor de bediening. Dankzij een adapter met voetpedalen is het door één persoon te bedienen. Het systeem wordt onder andere gebruikt bij Café Kockelmann. Daar hangt zo'n apparaat van ons in het plafond en dat gaat 360 graden rond. Dat hebben we te danken aan de regisseur Rolf Meter. Die heeft een decor bedacht waarbij de camera's buiten de set staan en dus niet in beeld te zien zijn.”

Digiboom
Ordeman is geïnteresseerd in alle systemen waarmee camera's kunnen worden gestabiliseerd. Zo ook de Digiboom, ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf Red Rock Micro. Het is een drie-assige gimbal  aan een arm, die kan uitschuiven tot bijna 2,5 meter, waardoor je een hele groot hoogteverschil kunt overbruggen. "Eigenlijk wordt het systeem geleverd met een soort halsband en hangt het aan je nek, maar als je daar een uur mee loopt dan is dat best zwaar. Dus ik dacht: waarom maak ik het niet vast aan zo'n steadicam-vest, waar ik Job Scholtze altijd mee heb zien lopen. Niet dat dit te vergelijken is met zijn spullen hoor. Vergeleken daarmee is dit My First Sony. Maar het werkt wel met een kleine Blackmagic camera.” Ordeman heeft de Digiboom al ingezet bij concertopnamen en bij een kinderpoppenserie. "Je kan hem ook bij sport heel goed inzetten. Denk bijvoorbeeld aan basketbal of volleybal. Inmiddels heb ik het zover ontwikkeld dat ‘ie draadloos kan zijn. Dus je zit niet aan een beperking van een kabeltje.”

Vraagstukken oplossen
Ordeman combineert graag apparatuur en grip om nieuwe toepassingen te creëren. "Regisseur Rolf Meter vroeg of ik wilde meedenken over een eenvoudige camera waarmee iemand kan rondlopen bij de Toppers-concerten. De beelden werden dan getoond op de schermen in de Arena. De camera moest klein zijn en niet te opvallend. Ik heb toen voorgesteld om het een thema te geven, zoals bijvoorbeeld ‘Kiss Cam’. Dat mensen elkaar gaan zoenen als de camera voorbij komt. De organisatie vond het een geweldig idee om op deze manier de sfeer te verhogen. Uiteindelijk heet de camera ‘Toppers Cam’ en de operator draagt een speciaal petje met die woorden erop. Qua camera is de keuze gevallen op de GoPro Hero 13 met een handvat. Omdat het concert drieënhalf uur duurt hebben we er een V-lock battery en een zender aan gemaakt. De stabilisatie van de GoPro is heel goed. We hadden ook bijvoorbeeld een Sony FX3 op een gimbal kunnen gebruiken, maar dat wordt toch weer een minder handzaam geheel. Op deze manier is het heel goed gelukt. Het oplossen van dat soort vraagstukken vind ik dus echt het allerleukst.”