Elektrische audio-opnamebus: innoveren en vooruitzien

Denken in oplossingen en uitdagingen is weinigen vreemd als je werkzaam bent in de audiovisuele sector. Geen locatie is hetzelfde, de ene regelgeving nog nat van de inkt of de volgende aanpassing wordt alweer verlangd en uiteraard staat ook de techniek niet stil. Juist die combinatie van uitdagingen en creativiteit bracht ons bij Marc Broer, eigenaar het Noord-Hollandse bedrijf LIVE® concert recording. Wij mochten daar een kijkje nemen in zijn nieuwe, volledig elektrisch aangedreven en functionerende audio-opname bus. Een heuse primeur op misschien wel wereldniveau…

Door René Henkes

Marc Broer is al vele jaren werkzaam in de AV-sector en dat zie je terug in zijn nieuwste paradepaardje. Alle kennis, ervaring en opleiding vind je terug in de Renault Master E-Tech bus waar hij sinds kort zijn werkzaamheden mee verricht. De keuze om een volledig elektrisch aangedreven bus aan te schaffen kwam uiteraard niet zomaar uit de lucht vallen. Sterker nog: “Eigenlijk kon de audiowagen waarmee ik tot voor kort mijn werkzaamheden deed nog jaren mee en voldeed deze in de dagelijkse praktijk nog altijd prima”, vertelt Broer zelf. De keuze om toch over te stappen naar een nieuwe wagen had alles te maken met de invoering van de Zero Emission Zones in een aantal grote steden. “De wagen die ik had was langzamerhand een 'oude diesel' geworden. Ik had weinig andere opties en besloot daarom deze stap te maken naar een volledig elektrisch aangedreven bus. Prettige bijkomstigheid is dat ik zo ook mijn steentje bij kan dragen aan klimaatverbetering. En ik moet zeggen: de bouw was weliswaar een flinke klus, maar het werkt wel heel fijn nu, in zo'n splinternieuwe bus.”


Weg naar de eerste wagen
Tijdens ons gesprek over de aanwinst van LIVE® concert recording komt ook het verleden van Broer naar voren. “Na mijn middelbareschooltijd ben ik ‘zomaar wat’ studies aan de Universiteit van Amsterdam en een aantal hbo-opleidingen gaan proberen. Maar uiteindelijk heb ik gekozen voor mijn passies muziek en techniek. In Amsterdam vestigde zich destijds namelijk exactop het voor mij juiste moment de ‘School of Audio Engineering (SAE). Precies de plek waar ik helemaal thuishoorde en ik heb de studie dan ook succesvol afgerond, evenals de vervolgstudie: Advanced Music Production.” 


Na zijn studie kwam Broer bij ‘De IJsbreker’ in Amsterdam terecht. Een kleine concertzaal voor eigentijdse muziek aan de Amstel. Na de opening van Het Muziekgebouw is de concertzaal overgegaan naar dit pand aan het IJ.  “Tijdens de vele concerten in De IJsbreker kwam ik mijn latere 'guru' Dick Lucas tegen. Hij kwam altijd met een prachtig klein Studer opnamesetje jazz en eigentijdse muziek opnemen op allerlei locaties. Ik ben jaren zijn assistent geweest en heb heel veel van hem geleerd. Toen ik uiteindelijk voor mezelf ben begonnen, moest er voor mij uiteraard ook precies zo’n klein mobiel opnamesetje komen”, vertelt hij lachend.

“Inmiddels begon mijn naam al aardig bekend te raken in het opnamewereldje en vroeg Piet Hein van de Poel, een bekende programmamaker en producer van de NPS, mij om ook bij hem bij de NPS in Hilversum te komen werken. We hebben daar samen een aantal geluidsstudio’s ingericht en ik heb vervolgens de techniek van allerlei radioprogramma's gedaan. Mijn hart lag echter bij het opnemen van concerten. Dat ben ik serieuzer gaan doen met de onlangs overleden Willem Feenstra samen, een ex-NOB ingenieur die onder zijn eigen vlag vele radiostudio's en geluidswagens heeft ontworpen en laten bouwen. De opdrachten van mijn eigen bedrijfje werden inmiddels steeds groter en ik besefte dat ik een eigen audiowagen nodig had. Met wie kon ik dat beter ontwerpen en bouwen dan met Willem Feenstra?  We hebben dus gezamenlijk mijn eerste wagen opgebouwd en daar hebben we honderden concerten mee opgenomen.”


Alles komt samen
Met dank aan zijn leermeesters en de kennis die hij van hen meekreeg durfde Broer het aan om een kale Renault Master om te toveren tot het audioparadijsje waarmee hij naar alle opdrachtgevers kan afreizen. “Ik heb de wagen volledig zelf ontworpen op basis van mijn opleiding en uiteraard de ervaring die ik intussen heb opgedaan met het bouwen en gebruiken van dit soort wagens. Er is flink gerekend en getekend om een goede akoestiek en neutrale geluidsweergave in de auto te krijgen. Ik heb de bus samen met een meubelmaker gebouwd, in twee maanden tijd. Dit om een zo kort mogelijke downtime te hebben, zeker met het festivalseizoen voor de deur. Het ontwerpen en bouwen bleek zo’n leuk en motiverend proces te zijn dat meubelmaker Martijn van Waveren en ik overwegen om deze dienst zelfs aan te gaan bieden aan bijvoorbeeld regionale omroepen.”

Techniek of muziek
Op onze vraag wat de nieuwe wagen bijzonder maakt in vergelijking met andere, soortgelijke wagens, is Broer heel stellig in zijn antwoord: “Het feit dat het om de muziek gaat, niet om de techniek! Alles aan de wagen is erop gericht om snel, soms zelfs zonder soundcheck, een broadcast-ready opname te maken. En niet zomaar een registratie, maar een opname met karakter, een opname die de bedoelingen van de musici overbrengt en benadrukt, niet gladstrijkt. Het moet klinken alsof je op de beste plek in de zaal staat te luisteren. En in bepaalde opzichten kan een opname zelfs meer bieden dan het bijwonen van een concert: ik zoek vaak naar een klank die zowel ruimtelijk als gedetailleerd is. Dat lukt in opnames beter dan live. Dit streven zie je terug aan de topkwaliteit van de apparatuur, maar ook aan de sfeer en de inrichting van de wagen.” 

“Ik gebruik analoge apparatuur, zelfs tot buizenapparatuur aan toe, voor waar die het beste in is: 'smaak' maken. En digitale apparatuur gebruik ik waar die weer het beste in is: storingsvrij transport, opslag, klein en krachtig zijn. De combinatie van analoog en digitaal is wat dat betreft ideaal voor mijn werk. Ik heb geen 'total recall' nodig, omdat het steeds andere concerten zijn. Ik kan dus naar hartenlust gebruik maken van analoge klankmakende apparatuur die die voorziening nou eenmaal niet heeft.”

Sfeer
Het leuke is dat deze manier van werken in combinatie met analoog en digitaal ook opvalt bij de nieuwe jongere generatie geluidstechnici. Broer: 
“Het gebeurt me regelmatig dat deze technici van bands bij mijn wagen langskomen en zeggen: ‘wauw, jij hebt de échte dit en dat! Die heb ik nog nooit gezien... ik heb de plug-in’. Ik vind analoge apparatuur nog steeds beter dan de digitale plug-in versies ervan. En zeker op het gebied van het bedieningsgemak ervan. De tastbaarheid is onvervangbaar. Het geeft ook sfeer in de geluidswagen en die wordt nog verder versterkt door de inrichting: hout, zorgvuldig gekozen kleuren, belichting. Mooi voorbeeldje: ik heb heel lang gezocht naar de juiste spotjes voor in het interieur. Na lang zoeken heb ik ze gevonden: museumvitrinespotjes!  En zelfs voor de buitenverlichting heb ik warm-wit gekozen. Sfeer is belangrijk, kijk maar eens naar de opnameruimtes van beroemde geluidsstudio's en naar de beste concertzalen. Die sfeer wil ik ook tijdens het opnamestadium van een concert. Het geeft mij tijdens het concert het gevoel dat ik deel uitmaak van het creatieve proces, het is geen losstaand technisch proces, ik wil één zijn met het geheel.”

Genieten
Tot slot vragen we Broer of hij met z’n aanwinst een specifiek deel van de markt op het oog heeft of is iedere opname er een en maakt het hem verder niet zoveel uit? “Ik beperk me niet tot een enkel genre: ik hou van klassiek, jazz en pop. Zolang de muziek maar integer is en niet een louter commerciële 'act' is, ben ik er graag bij”, reageert hij. “Het kan natuurlijk voorkomen dat een bepaald concert mijn smaak niet is, maar zelfs dan beheers ik altijd nog het vak zelf met zijn techniek, waar ik enorm van kan genieten. Ik werk bijvoorbeeld bij het North Sea Jazz Festival, Le Guess Who?, het Afrika Festival Hertme, Eurosonic Noorderslag en in zalen als TivoliVredenburg, De Doelen en Muziekgebouw Eindhoven. Momenteel verheug ik me erg op het North Sea Jazz Festival, waar ik de Darling zaal op mag nemen voor NRT Televisie en NPO Soul & Jazz.” Met de aanschaf van de bus en het opbouwen hiervan is duidelijk dat Marc Broer de juiste investering op het juiste moment heeft gedaan. Innoveren en voortuitzien met behoud van wat ooit al goed was en nog altijd is.  

Apparatuur in de Renault Master e-tech electrische bus
Apparatuur in de bus is onder andere afkomstig van Sound Inc (België), Helios, Noyz Boyz, VideoBrix, Lobbes Pro Audio en Buchardt (Denemarken).
-    32A krachtstroomverdeelstation met aardlek, beveiliging, meters
-    Studer microfoonvoorversterkers
-    Neutrik Opticalcon glasvezel voor MADI- en netwerkverbindingen
-    Soundcraft Vi3000 mengtafel
-    Dante netwerk via Netgear 4250 AV switches over glasvezel
-    Buchardt A500 SE luidsprekers
Microfoons:
- Neumann KM 140, TLM170
- Schoeps ORTF, MK4, MK41
- Gefell M221 omni's voor Decca of AB
- Royer R122 ribbons
- Shure Nexadyne en SM58 zangmicrofoons
- DPA d:facto zangmicrofoon
- Diverse AKG, Beyer, AT mics
-    K&M en Manfrotto statieven
-    Gotham GAC-4 microfoonkabel
-    Socapex multikabel
-    Socapex stageblokken met Neutrik trafo aftak
-    Lexicon 480L reverb
-    TC 4000 reverb
-    SSL The Bus + buscompressor
-    Shadow Hills master bus compressor
-    Manley Vari-Mu bus compressor
-    Elysia masterbus processor
-    Elysia Nvelope impulse shaper
-    Empirical Labs distressors
-    Neve Newton channel
-    dbx 560A compressors
-    IGS audio ONE LA optische compressors
-    Kenwood portofoons
-    Studio Technologies intercom en IFB systeem
-    Mac en PC computers
-    NTP klok
-    Ambient Lockit timecode unit
-    Cubase, Harrison Livetrax, Nuendo Live software
-    Tascam DA-6400 64-sporen recorder met tijdcode
-    Denon DN-500 masterrecorders
-    Denon DN-700C players
-    Virtual DJ playout software
-    TieLine VIA codec voor live uitzendingen