Op bezoek bij speakerfabrikant: de evolutie van FBT

In het gezelschap van veertien mensen die zich met name bezighouden met de verhuur en installatie van professionele audioapparatuur, bezochten we de fabriek van FBT in Recanati (Italië). Op zich is dit soort FBT-excursies bedoeld als jaarlijks terugkerend evenement voor bestaande klanten en potentiële kopers van FBT-apparatuur, maar door de coronapandemie én een gecancelde trip i.v.m. stakingen in de luchtvaartsector in 2024 was dit de eerste reis in jaren. We werden uitgenodigd door Martijn Leistra van AudioBizz, de Nederlandse importeur van FBT.

Door Alex Buurman

Recanati en omstreken is een Italiaans muzikaal epicentrum. Er liggen wortels van een aantal legendarische firma’s uit de geschiedenis van muziekinstrumenten en geluidsversterking, zoals Farfisa, Elka, Orla, Elgam, Eko, Logan, Montarbo, Gem, Viscount, en Crumar. De regio wordt dan ook het ‘muziekinstrumentendistrict’ genoemd. In het verleden vond er intensieve samenwerking tussen veel van deze firma’s plaats. FBT maakt ook deel uit van deze historische broedplaats.

Familie
Momenteel wordt FBT bestuurd door Mauro en Bruno Tanoni, terwijl de dagelijkse leiding in handen is van Andrea Tanoni, zoon van Mauro. De broers Mauro en Bruno zijn op hun beurt zonen van Vinicio Tanoni, in 1963 een van de twee oprichters van FBT. De andere initiatiefnemer voor FBT is Bruno Baldoni. Met FBT (Factory Baldoni Tanoni) wilden ze betaalbare kwaliteitsapparatuur kunnen leveren aan muzikanten en kleine zalen. Het assortiment bestond op den duur uit (buizen)zangversterkers, gitaarversterkers, PA-systemen, mixers en luidsprekers.

Budgetvriendelijk
Het resultaat was uiteindelijk dat FBT inderdaad zeer budgetvriendelijke apparatuur kon leveren, maar door professionele gebruikers niet al te serieus werd genomen. Ze kregen een ‘naam’ in de industrie, terwijl er op amateurniveau veel en tot volle tevredenheid FBT-apparatuur werd ingezet. Op een bepaald moment kwam daar echter verandering in. Nog steeds maakt FBT-versterkingssystemen voor musici en zalen met een krappe beurs, maar tegelijkertijd maken ze PA-systemen - veelal in de vorm van line arrays – die kwalitatief aanleunen tegen de ‘grote’ merken. 


Evolutie
De aanzet daarvoor kwam uit een verrassende hoek. Andrea Fusco, sinds 2002 werkzaam bij FBT en al jaren hoofd research & development, legt uit wat de aanleiding was: “De eerste line array die we ontwikkelden werd uitgebracht onder de merknaam Qube, waarvan destijds het Amerikaanse bedrijf Renkus-Heinz voor 50% mede-eigenaar was. Het was dus een fiftyfifty-onderneming. In het verleden was er al een samenwerking met Renkus-Heinz, waarbij we voor hen OEM-producten fabriceerden, maar dan onder de eigen merknaam Renkus-Heinz. Daarna begon ik ook meer andere producten in de Qube-reeks te ontwerpen en het werd dus een assortiment met een gemengde achtergrond: sommige producten híér ontworpen en sommige door Renkus-Heinz. Soms kwamen ze van Renkus-Heinz hierheen, bijvoorbeeld om de tuning samen te doen en uiteindelijk ontstond er zo een samenwerking bij de ontwikkeling van producten. Daardoor begonnen we voor onze eigen projecten ook meer kwaliteitsspeakers te gebruiken en belandden we in een ander marktsegment. We gingen producten maken voor middelgrote verhuurbedrijven voor concerten en tournees. Dat hadden we niet eerder gedaan.”


Uitwisselen
Dat deze ontwikkeling vruchten afwerpt, bewijst de mate waarin FBT inmiddels wordt ingezet bij allerlei evenementen, concerten en installaties; van middelgroot tot mega. Gedurende de FBT-trip worden ervaringen van gebruikers, verhuurders en installateurs uitgewisseld. De groep in zijn geheel bestaat uit deelnemers uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Tsjechische Republiek. Natuurlijk wordt er veel gedeeld over lokale evenementen, presentaties, dj-sets en concerten, maar op grotere schaal verzorgt bijvoorbeeld Massive Pro AV mobiele geluidsversterking bij het Zomercarnaval in Rotterdam en installeerde de PTH Groep uit Kollumerzwaag het geluid voor de tribunes in het stadion van SC Cambuur.

Ondersteuning
Waar Massive Pro AV voorafgaand aan het Zomercarnaval 2024 uitgebreid experimenteerde met zelf ontwikkelde opstellingen, met FBT Horizon’s (VHA 406 tops + VHA 112 subwoofers) op rijdende trucks én stationaire podia op vrachtwagens, voorzag de PTH Groep de tribunes van Cambuur in Leeuwarden van dekkend geluid d.m.v. twintig line arrays bestaand uit 59 Shadows 142L met ondersteuning van engineers van de FBT-fabriek. Dit gebeurt veel vaker bij de inrichting van omvangrijke en specialistische locaties over de hele wereld. Het is een van de facetten die FBT tot een belangrijke en zeer aantrekkelijke partner maken bij grote projecten. 

Kunststof
Ondertussen produceert FBT nog steeds populaire budgetseries die grotendeels uit kunststof worden vervaardigd. “Kunststof vergt een enorme investering”, vertelt Andrea Tanoni, die ons in de fabriek rondleidt. “Het maken van een mal alleen al kost vaak tientallen duizenden euro’s, dus dat wordt pas de moeite waard als de verkoopaantallen héél groot zijn. Toch willen we de doelgroep van het eerste uur niet in de steek laten en bieden we nog altijd een uitgebreid assortiment in het budgetvriendelijke marktsegment. Het uiteindelijke gieten van de speakers gebeurt bij een bevriende firma hier vlakbij: Fatar, ook geen onbekende in de muziekbranche. Tegelijkertijd kunnen we het ons op het moment niet permitteren om voorraden op te bouwen. We hebben daar simpelweg geen ruimte voor, niet in de laatste plaats omdat we nog steeds bezig zijn om naleveringen uit de coronatijd weg te werken. Wat er geproduceerd wordt, gaat er weliswaar vrijwel meteen uit, maar neemt voorafgaand aan het transport telkens veel ruimte in.”

Prijs vs. prestaties
FBT werkt nauw samen met Italiaanse driverproducenten, die sowieso veel luidsprekerfabrikanten over de hele wereld - ook de prestigieuze merken - van speakercomponenten voorzien. In het onderdelenmagazijn van FBT komen we dozen tegen met daarop namen als Sica, Lavoce en B&C. “Onze voornaamste partner is B&C, waarmee we al heel lang samenwerken”, legt ontwikkelaar Andrea Fusco uit. “En ik denk dat zeventig à tachtig procent van de luidsprekers die we van B&C gebruiken op maat is gemaakt. We werken dus nauw samen met hun R&D-afdeling om transducers te ontwikkelen op basis van ónze specificaties. Zo kunnen we de verhouding tussen kosten en prestaties optimaliseren. Standaardproducten zijn misschien wel goed, maar ze hebben dan een ongunstige prijs. Misschien hebben andere producten wel een goede prijs, maar leveren ze niet de prestaties die we op het oog hebben.”


Coaxiaal    
Andrea Fusco doet momenteel research op verschillende terreinen. Voor de hand liggend: subwoofers en speakers in het algemeen die minder wegen, DSP die systemen betrouwbaarder maakt en optimale prestaties uit luidsprekers haalt en sensors in actieve speakersystemen. “We zijn nu in staat geluidssystemen te maken met minder vervorming en een hogere SPL”, vervolgt Fusco. “Terwijl de veiligheid en betrouwbaarheid van de transducer gewaarborgd blijft. Maar we zijn ook bezig met waveguides voor point source-luidsprekers en line arrays, waarbij ik op het moment een voorkeur heb voor coaxiale speakers. Als de bron uit één punt bestaat, kun je de richting en spreiding veel beter beheersen. Verschillende aankomsttijden van midden- en midhoogfrequenties kunnen immers allerlei problemen veroorzaken.”

Handwerk
Bij de rondleiding door de FBT-fabriek wordt duidelijk dat men daar kiest voor handwerk. Taken die in veel andere fabrieken zijn geautomatiseerd, worden hier handmatig uitgevoerd. De reden daarvoor is tweeledig: enerzijds is het een bijna organische manier van kwaliteitscontrole, anderzijds zijn de werknemers een soort familieleden en daardoor bijzonder toegewijd. Desgevraagd verklaart gastheer Andrea Tanoni ook dat er wel degelijk gekeken wordt naar het automatiseren van bepaalde processen, maar dat de investeringen enorm zijn en dat de technologie in veel gevallen nog geperfectioneerd moet worden om te kunnen wedijveren met mensenwerk. Dat neemt niet weg dat er een aantal processen bij FBT wél is geautomatiseerd, zoals zagen en frezen, maar in de verschillende fabriekshallen zijn relatief veel mensen aan het werk.

Sofware
Er wordt tijdens het bezoek een volledig dagdeel besteed aan Infinito, de software waarmee FBT-luidsprekers en -versterkers via een netwerk kunnen worden geconfigureerd en gemonitord. Infinito maakt gebruik van het TCP/IP-protocol via een ethernet-infrastructuur. Er kunnen meer dan honderd apparaten op hetzelfde netwerk worden aangesloten met automatische IP-adrestoewijzing. Gebruikers krijgen live feedback van de status van apparaten op het netwerk, waarbij ze ook gebruik kunnen maken van een aanraakgeoriënteerde grafische interface. Engineers kunnen groepen apparaten aanmaken en deze op twee verschillende detailniveaus besturen. Voor het instellen en beheren van omvangrijker installaties is Infinito onontbeerlijk. Infinito draait onder Windows (7, 8, 10 en 11).

Takelen
Waar het om draait is natuurlijk de geluidskwaliteit en parallel daaraan de beleving. Voor dat doel zijn drie sets line arrays op het buitenterrein van de FBT-fabriek omhoog getakeld: de Myra, de Muse en de Shadow, allemaal met bijbehorende subs. Het mag duidelijk (en voor de hand liggend) zijn dat er op tamelijk hoog festivalniveau muziek wordt afgespeeld; in een mono-opstelling zodat mooie stereoplaatsingen de beleving niet beïnvloeden. FBT legt bij de demo de nadruk enigszins op het vlaggenschip Myra, bedoeld voor het serieuze touringwerk. Momenteel zet FBT de Myra uitdrukkelijk in de markt als aantrekkelijk geprijsd alternatief voor de gevestigde ‘grote’ merken. De Muse- en de Shadow-set doen er echter pertinent niet voor onder. De worp van deze beide systemen is weliswaar minder, maar de uitstekende spreiding en de geluidskwaliteit, waarbij ‘beleving’ uiteraard meekijkt, maken deze sets zéér aantrekkelijk. De Shadow is op dit terrein zelfs een buitenbeentje, omdat hij een wheaterproof, kunststof behuizing heeft (IP55) en dus geschikt is voor permanente outdoor-installatie. De geluidsweergave is verbazend gebalanceerd en daarmee uitgesproken plezierig. In zekere zin verklaart dit de keuze van FBT’s Shadows voor het stadion van SC Cambuur, al zal daar niet vaak de kwaliteitsmuziek klinken die hoofd R&D Andrea Fusco voor de demo’s selecteerde. Op nadrukkelijk verzoek draait hij tot slot ook nog de ‘herrie’-muziek waar ons gezelschap in de dagelijkse praktijk vaak mee te maken heeft. Ook die klinkt uitstekend!