Vernieuwbouw: Schouwburg Cuijk

Schouwburg Cuijk krijgt een ander gezicht. In 2013 is begonnen met een grootscheepse verbouwing. Of eigenlijk een vernieuwbouw. Het uit 1957 daterende theater wordt vrijwel tot de grond toe afgebroken om er vervolgens een modern, karakteristiek theatergebouw neer te zetten, met behoud van sporen van de rijke geschiedenis. Architectuurproducties bv Eindhoven

De gemeenteraad van de gemeente Cuijk besloot eind oktober 2011 unaniem een bedrag van 16 miljoen euro vrij te maken voor vernieuwbouw van Schouwburg Cuijk op de bestaande locatie, midden in het dorp. De Welstandscommissie van Cuijk sprak zich in december 2012 positief uit over het inspirerende ontwerp van architect Wim Kol. De aanbesteding voor de bouwkundige verbouwing is gewonnen door BAM Utiliteitsbouw; de installatiewerken zijn gegund aan regionale bedrijven.

De nieuwe Schouwburg Cuijk zal gekenmerkt worden als een eigentijds cultuur- en ontmoetingscentrum. Naast de theaterzaal, die met 660 stoelen ruim 100 stoelen meer zal bevatten dan in de oude situatie, heeft de schouwburg ook een multifunctionele zaal, het Schouwkaffee, die qua maat prima als kleine zaal gebruikt kan worden. Boven het Schouwkaffee wordt een ruime en hoge repetitieruimte gecreëerd voor de lokale creatieve groepen.

Publiek wordt ontvangen via de vernieuwde entree, in een ruime en hoge foyer. Er is een kleinere bovenfoyer voor het publiek van het balkon, die ook apart gebruikt kan worden voor verhuringen en presentaties. Tevens huisvest Schouwburg Cuijk in het aanpalende, uit 1880 stammende, monument 'het Fraterhuis' een restaurant en café. Ook deze ruimten kunnen apart verhuurd worden. Zo is Schouwburg Cuijk naast een theater met name óók een 'gebouw voor ontmoeting' in het midden van het dorp, waar gasten uit Cuijk en omgeving zich welkom weten.

Het nieuwe gebouw krijgt een karakteristieke uitstraling, vormgegeven door de architect Wim Kol. Hij wilde het historische karakter van het Fraterhuis terug laten komen in het nieuwe theater. Hiervoor wordt de oude bakstenen gevel in ere hersteld. Zowel binnen in het gebouw als aan de buitenzijde. Met de verbouwing worden alle afgeschreven installaties vervangen en wordt het hele gebouw aangepast aan de wet- en regelgeving op het gebied van (brand)veiligheid en arbeidsomstandigheden. De klimaatvoorziening wordt verbeterd, evenals de akoestische scheidingen tussen de verschillende ruimten en functies van het gebouw.

De theaterzaal krijgt zoals gezegd ruim 100 stoelen meer dan in de oude schouwburg. Theateradvies bv heeft hiervoor het ontwerp gemaakt. Naast het verbreden van de zaal, is het balkon uitgebreid tot 150 zitplaatsen. De gebogen rijen in de zaal en op het frontbalkon maken het geheel tot een intieme zaal. De naar beneden gerichte zijbalkons versterken deze intieme sfeer, omdat ze de uitvoerende op het toneel als het ware omarmen. De stoelen zullen comfortabel en volledig inklapbaar zijn, waarmee extra doorloopruimte gecreëerd wordt binnen de rijen. Een warm rode velours stof op de stoelen zal de zaal in combinatie met de wandafwerkingen een aangename sfeer bezorgen.

Links en rechts in het midden van de zaal zijn door middel van wegneembare stoelen ruim voldoende invalideplaatsen beschikbaar. Met het wegnemen van de stoelen kan in het midden van deze rijen een regieplek gemaakt worden. Deze plek is in hoogte verstelbaar, waardoor technici tijdens de voorstelling minder storend zichtbaar zijn tijdens de uitvoering van hun werk.

In Schouwburg Cuijk is - vanwege het type voorstellingen dat geprogrammeerd wordt - niet direct een orkestbak noodzakelijk. Wel zijn de voorste drie rijen in de zaal door middel van verrolsets verrijdbaar en wegneembaar. Hierdoor kan, indien dat toch nodig is, een orkestje in de zaal plaatsnemen of kan het toneelvlak uitgebreid worden. Presentaties, forumdiscussies of prijsuitreikingen kunnen hiermee ruim voor het voordoek plaatsvinden, zonder dat het decor daarachter afgebroken hoeft te worden. Een stoelenheffer in de zaal vlak voor het speelvlak brengt de stoelen vanuit de zaal naar het toneel en vice versa.

Aan het plafond van de zaal zijn drie niet beweegbare klankkaatsers aangebracht. Tussen de klankkaatsers in komen innovatieve zaallichtbruggen te hangen. Hier kunnen technici, zonder gevaarlijk voorover te hoeven hangen over een reling, eenvoudig de schijnwerpers richten en stellen, en kan er vanaf de tweede zaallichtbrug ook goed gewerkt worden met volgspots.

De overgang van de zaal naar het toneel is door de architect Wim Kol vormgegeven door middel van een echte lijst. In deze lijst zijn zoveel als mogelijk de vaste luidsprekers weggewerkt, zodat deze niet steeds storend in beeld zijn. Achter de toneellijst komt een volledig nieuw toneelhuis met toneeltoren. Het podium van Schouwburg Cuijk, dat in de wereld van artiesten en gezelschappen bekend stond als zeer smal en ondiep (7,20 meter), zal in het nieuwe toneelhuis 14 meter breed worden met een speelvlak van 12 x 12 meter. De hijshoogte wordt flink verhoogd van 10,3m zoals het was, naar 16,5m straks.

Het toneelhuis wordt ingericht met een portaalbrug en manteaus. In totaal komen er 47 decortrekken met een capaciteit van 500 kg; de decortrekken komen op 25cm afstand van elkaar te liggen. De rollenzolder is met een lift te bereiken. De rollenzolder is vrij van obstakels en daarmee goed toegankelijk voor onderhoud en het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de producties. Rondom de toren zijn zijbruggen en naast de linkerzijbrug bevindt zich de lierenkamer, die ruim genoeg is voor de opstelling van alle lieren met randapparatuur. Het toneelhuis sluit gelijkvloers aan op het loading dock. Deze is volledig inpandig, waardoor koude lucht en dieselemissie buiten gehouden kunnen worden.

Het toneel zal naast het TL-werklicht ook verlicht worden door daglichttoetreding vanaf het rechterzijtoneel. Daglicht op het toneel in de opbouwfase van een voorstelling geeft betere werkcondities en verhoogt de arbeidsproductiviteit.

Het theatertechnisch ontwerp richt zich ook op duurzaamheid. Omdat de verwachting is dat in de nabije toekomst theaterschijnwerpers steeds meer uitgevoerd gaan worden in LED, is besloten een geringe uitbreiding toe te passen op de bestaande dimmerinstallatie. In de theaterzaal zal de horizonverlichting uitgevoerd gaan worden met LED armaturen. Het overige pakket aan theaterschijnwerpers voor de theaterzaal is nog conventioneel. In alle overige publieksruimtes zullen LED theaterschijnwerpers worden toegepast. Door deze LED theaterschijnwerpers in alle publieksruimtes toe te passen als sfeerverlichting, wordt daarmee overal duidelijk in welke type gebouw het publiek zich bevindt. Met een eenvoudige lichtsturing kan de sfeer in de verschillende publieksruimtes aangepast worden.

De akoestiek van de theaterzaal is erop gericht dat deze voor onversterkt gesproken woord geschikt is. Het volume en de afwerkingen van de zaal zijn erop gericht dat een nagalmtijd bereikt kan worden van rond de 1,0 tot 0,9 sec. De audio-installatie biedt de mogelijkheid om uitvoeringen optimaal te ondersteunen. De theatertechnische audio-installatie omvat niet alleen de theaterzaal, maar behelst ook een volledige op zichzelf staande installatie voor het Schouwkaffee, een mobiele set voor de foyers en tevens zal in elke publieke ruimte een spreek- en muziekinstallatie geïnstalleerd worden.

Het Schouwkaffee is een ontmoetingsruimte van 20m x 14m en ruim 5m hoog. De ruimte zal gebruikt worden als horecagelegenheid voor feesten, grote diners, carnaval, etc. Daarnaast wordt de ruimte gebruikt voor kleine zaalvoorstellingen, presentaties en lezingen. De zaal wordt uitgerust met aan het gehele plafond een buizengrid op een h.o.h maat van 1,5m. Aan het buizengrid kunnen de LED schijnwerpers en ook de luidsprekers en beamer opgehangen worden.

Het luidsprekersysteem is zo ontworpen dat de zaal eenvoudig in meerdere ruimten verdeeld kan worden. De afscheiding per ruimte zal gemaakt worden door het ophangen van theaterdoeken aan het buizengrid. De theaterdoeken in het Schouwkaffee zullen uitgevoerd worden in een velours stof van verschillende kleuren. Ook op het toneel zal de afstopping uitgevoerd gaan worden in velours. De stof en kleur van het voordoek zullen afgestemd worden met de stof en kleur van de stoelen en de afwerking van de theaterzaal. Hiermee zal bij binnenkomst van de theaterzaal een eenheid en warme ambiance aanwezig zijn.

De nieuwbouw zal halverwege 2015 opgeleverd worden. Dat betekent dat Schouwburg Cuijk voor het theaterseizoen 2015-2016 weer toegankelijk is. De verbouwing van Schouwburg Cuijk is te volgen op de website van de schouwburg: www.schouwburgcuijk.nl.

Tijdpad tot medio 2015

Maart Grove sloop en start opbouw

Tweede helft 2014 casco gereed

Tot begin december grove afbouw, stucwerk en vloeren

Tot medio maart 2015 fijne afbouw

2015

Tot begin juni inrichting

Tweede helft 2015 heropening vernieuwbouw

Koninklijk Theater Carré:

Bij het ter perse gaan van dit nummer is de nieuwe geluidsinstallatie van Koninklijk Theater Carré officieel in gebruik genomen. Een op maat gemaakte installatie die even onopvallend aanwezig is als nu, maar zorgt voor een nog fijner afgestemde geluidservaring.

Verantwoordelijk voor het ontwerp en de realisatie van de audio installatie bij Carré is ISO-Audio, een merkonafhankelijk bureau, gespecialiseerd in het adviseren, installeren en onderhouden van audiotechnische installaties.

Het bedrijf wordt sinds 2000 gerund door Ron Zevenhoven, samen met partner Agnes Hofstee. Ron heeft twaalf jaar als elektromonteur gewerkt bij een installatiebedrijf, waarin hij werkzaam was in industriële omgevingen. Daarna is hij als geluidstechnicus gaan toeren door Nederland. "Gaandeweg kwam ik er achter dat de audio installaties in veel Nederlandse theaters een achterstand hebben wat betreft kwaliteit en ontwikkeling. Met mijn gecombineerde ervaring als elektromonteur en geluidstechnicus heb ik een nieuwe installatiestandaard, gebaseerd op de NEN, in de theaters gebracht. We werken nauw samen met onze klanten, zodat hun wensen worden omgezet in praktische installaties die met een visie op de toekomst zijn ontworpen. Per project kijk ik naar welke specialisten er nodig zijn om een team samen te stellen. In onze werkplaats werken we met onze partners aan diverse projecten en daarnaast kunnen ze in deze werkplaats ook hun eigen projecten doen. Hierdoor faciliteert ISO-Audio een creatieve werkplek voor zzp-ers in deze branche."

De samenwerking met Koninklijk Theater Carré is begonnen in 2004, tijdens de renovatie. "Het theater heeft mij toen gevraagd om het ontwerp te maken voor alle audio-, video- en communicatie-installaties en deze tevens te installeren en jaarlijks te onderhouden. In 2012 zijn we begonnen met een vernieuwend ontwerp van het audiosysteem, waarbij het mogelijk moet zijn om, als er een voorstelling op het toneel staat, eenvoudig en snel op het voortoneel een evenement te kunnen verzorgen." Uiteraard waren er wat punten in het pakket van eisen voor dit systeem. Zo moest het toepasbaar zijn voor de verschillende bespelingen van Carré. Er moest eenvoudig en snel geschakeld kunnen worden tussen de bespelingen, de geluidservaring moest voor het publiek optimaal zijn, de juiste tools voor de bezoekende technici herbergen en er moest sprake zijn van een open infrastructuur, zowel analoog als digitaal.

"Het idee hiervoor ontstond al in 2008, toen hoofd techniek van Carré Hans Petter een voorpodium wilde creëren", vertelt Ron Zevenhoven. "We zijn toen begonnen met het maken van een beginontwerp en met het invullen van de bijbehorende budgetten. Uiteindelijk kreeg Carré in 2012 groen licht voor de geluidsinstallatie. We zijn toen direct aan de slag gegaan met het ontwerp. Dat bleek nog een hele puzzel. Normaal gesproken hangen de speakers links en rechts van de toneellijst, met nog een centercluster in het midden. Om het juiste geluidsbeeld te creëren bij de bespeling van het voorpodium en in de piste, zouden de speakers naar voren verplaatst moeten worden. Een idee was om de speakers op verschillende posities uit het plafond te laten zakken, maar dat idee hebben we vrij snel laten varen. Uiteindelijk kwamen we uit bij een railsysteem waaraan de speakers hangen. Voor het ontwerp van het railsysteem hebben we samengewerkt met Henk Bakker van BakerStreet, die het railsysteem heeft ontworpen. Zodra de speakers op de juiste positie hangen, krijgt het audiosysteem een melding en worden tegelijkertijd de bijbehorende presets geladen. Alle posities zijn voorgeprogrammeerd. De nieuwe geluidsinstallatie voegt zich naar elke type voorstelling, zowel op het toneel en voortoneel, als in de piste van Carré."

Het speakersysteem van L-Acoustics is gekoppeld aan het digitaal audio netwerk met glasvezelverbindingen tussen de diverse locaties. "Het is een redundant netwerk met dubbele switches", licht Ron toe. "Voor de spanningsvoorziening van het digitale audio netwerk gebruiken we dubbel conversie UPS om de spanning te optimaliseren en een computercrash te voorkomen. Verder hebben we ook de hele infrastructuur in het voortoneel aangelegd, die rechtstreeks door middel van patchpanelen op de Yamaha RIO's zijn aangesloten. In het voortoneel worden vloerzuilen ingebouwd, waar men microfoons kan aansluiten, die daardoor direct op de RIO's binnenkomen. Deze RIO's hangen, samen met een Yamaha CL3 mengtafel in het digitale audio netwerk."

De bediening van de geluidsinstallatie geschiedt via een iPad of een tablet-pc. Om alle verschillende componenten binnen deze installatie op één platform te kunnen bedienen, heeft Syd van Gastel een server samengebouwd, waar een aantal virtuele computers op draaien. Zo kan je de L-Acoustics manager, de Lake software en Smaart software op één device bedienen. Daarnaast kan je ook op de iPad de CL3 besturen. Het digitale audio netwerk is geprogrammeerd en ontworpen door Syd van Gastel. Hij is geluidstechnicus en daarnaast ontwerpt hij geluidsinstallaties en digitale audionetwerken.

"Tijdens de ontwerpsessie heb ik samen met Syd aan één van de belangrijkste factoren bij een digitaal systeem gewerkt, te weten het bewaken en monitoren van de cruciale componenten binnen het netwerk", legt Zevenhoven uit. "Bijvoorbeeld als één van de netwerkswitches uitvalt, dan wordt het systeem door redundancy overgenomen en krijgen wij een mail binnen dat die switch is uitgevallen. Zo bewaken we het hele systeem. Dit systeem is uniek, omdat we niet bang zijn geweest om alle vernieuwende technieken die momenteel op de markt zijn, te verwerken in een totaalontwerp. Terugkijkend was het een geweldig uitdagend project, waarin het creatieve team het beste uit zichzelf heeft weten te halen. Als de installatie in gebruik is, in het volgende artikel, laat ik graag de verschillende specialisten, die binnen dit project hebben gewerkt uitleg geven over hun inbreng."

Montage van het railsysteem en de speakers

Will Hoogervorst maakt glasvezelverbinding