Tafeldiscussie OTT: “De keten gaat op de schop”

Er werd al langer gepraat en geschreven over Over The Top (OTT) tv-diensten, maar met de opkomst van partijen als Netflix en Hulu (VS) is het onderwerp actueler dan ooit. In hoeverre heeft dit een impact op de traditionele broadcasters en de techniek die voor OTT nodig is? Is de infrastructuur er op voorbereid? Wat zijn de kansen en de valkuilen? Op uitnodiging van AV & Entertainment Magazine en D&MS schoven zeven kenners aan om hun licht te laten schijnen op dit fenomeen: "De keten gaat op de schop."

OTT diensten zijn diensten die via breedband en over het open internet worden aangeboden. Heel wat anders dus dan wat de traditionele broadcasters deden: het lineair aanbieden van content over eigen netwerken. De komst van OTT aanbieders zorgt voor nieuwe concurrentie voor de traditionele broadcasters, die zullen moeten herbezinnen. Wat zijn hun antwoorden op de nieuwe ontwikkelingen? Wie profiteren straks van deze nieuwe diensten en hoe komen de verdienmodellen er uit te zien? Ook belangrijk: welke schakels uit de traditionele uitzendketen zijn straks niet meer nodig? Deze (en meer) vragen legden we voor aan zeven kenners op dit gebied.

Raymond Lamphen stelt bij aanvang van de tafeldiscussie dat OTT bij Ericsson, waar hij Head of Broadcast Services Netherlands is, een belangrijk onderwerp is. "We hebben nu een duidelijke OTT propositie ontwikkeld, waarmee we een dienst in de markt willen zetten waarmee we klanten als RTL, SBS en NPO kunnen ondersteunen in hun businessmodel rondom OTT, of hoe je het ook wil noemen. Er hangen namelijk nogal wat dingen onder de OTT-paraplu. In Amerika vinden ze OTT bijvoorbeeld een eng woord, omdat het ook wel gezien wordt als het uitschakelen van de broadcaster door partijen als Netflix en dergelijke. Voor ons is het wel de toekomst. Lineaire televisie blijft wel, maar non-lineaire televisie gaat absoluut heel hard."

Onlangs werd op een mediacongres gezegd dat 'we' een probleem zouden hebben als alle Axon-apparatuur op de wereld gelijktijdig zou uitvallen. Op de vraag of dat ook voor OTT geldt, reageert Jan Eveleens (Axon): "Indirect wel. De producten die wij leveren zitten met name in de voorkant en het middenstuk van het traject. Ik durf wel te beweren dat we, als we in Europa alles zouden uitzetten waar Axon op staat, over negen maanden een geboortegolf hebben. We zitten in allerlei infrastructuren bij alle grote broadcasters, maar ook bij studiocomplexen, transmissiecentra, facilityproviders en playout centra. Wij vervullen daarin de rol van partij die alle systemen van de klant aan elkaar verbindt. Wat betreft OTT; we hebben niet zozeer aan de 'deliverykant' met de eindklant/consument te maken. Wat wij wel zien is dat networking ook aan de productiekant steeds meer een rol gaat spelen. AV networking is de trend en daarmee creëer je ook weer mogelijkheden tot interactiviteit en dergelijke. Die zaken komen daardoor dichter bij elkaar. Straks zou het bijvoorbeeld mogelijk kunnen worden om als individu een camerasignaal live rechtstreeks te benaderen via het internet."

Jan Derksen beaamt het: "Bij D&MS zien we dat de technologie verschuift van standaard traditionele kabels naar steeds meer IP. Als wij tien jaar geleden een reportagewagen bouwden, dan zat daar tachtig kilometer videokabel in, zestig kilometer audiokabel en vijfhonderd meter Cat5 kabel. Tegenwoordig heb je veertig kilometer Cat5 en nog maar veertig kilometer videokabel. Dat is gewoon verschoven. Veel onderdelen zijn al naar IP gegaan en daarmee is voor ons waarneembaar dat IP blijkbaar belangrijker is geworden. Daarnaast zie je dat er steeds meer OTT-gerelateerde diensten heengaan over de installaties die wij bouwen, of dat er een infrastructuur is die daarvoor opgebouwd moet worden."

Derksen merkt op de dat playout tegenwoordig al IP-based is, maar dat vooral ook de netwerken die bij de mensen thuis komen flink veranderen: "Vroeger had je thuis een coaxkabel. Dan kwam er een analoog signaal binnen en kon je kiezen tussen Nederland 1, 2 en 3, wat Duitse kanalen en twee Belgische kanalen als je toevallig in Zuid-Nederland woonde. Daarna kon je via een set-top-box opeens meer dan honderd kanalen laten zien en nu heeft in Nederland de verglazing plaatsgevonden en heeft iedereen ineens nog meer bandbreedte om op een andere manier signalen thuis te krijgen. Dat is de technologie waarvan de mensen die hier aan tafel zitten allemaal een stukje doen. Wij als D&MS bouwen daar een front-end stukje van, puur als system integrator. We zien daar de techniek gewoon veranderen." Wat Derksen ook opvalt is dat het kijkgedrag van de mensen compleet anders wordt: "Mijn dochter van achttien kijkt televisie op het moment dat het haar uitkomt. Op de iPad volgt ze daarnaast nog wat anders en via de telefoon komen nog de Whatsapp berichten binnen. Ik zou daar krankjorum van worden, maar bij de jeugd is dat totaal anders. De industrie neemt daar enerzijds het voortouw in, maar aan de andere kant vraagt de kijker er ook om. Die zit niet meer te wachten op lineaire televisie, tenzij het om sport of nieuws gaat."

"Wat ook verandert zijn de abonnementen", haakt Jesse Robbers (KPN Broadcast Services) in. "Als je tegenwoordig een internetabonnement hebt, dan kun je televisie kijken. In Scandinavië zie je dat al heel sterk. Jongeren nemen daar geen televisieabonnement meer. Ze gaan voor een internetabonnement en gaan dan naar diensten zoals Netflix om de gewilde content te bekijken." Bij KPN is men er volgens Robbers al heel lang mee bezig: "Eigenlijk al sinds de Olympische Spelen van 2004. Toen werd voor het eerst een groot evenement over internet gestreamd om aan te bieden aan o.a. de internetgebruikers van KPN. Daarna kwam de Eredivisie eraan. Daar begon de beweging wat betreft de live content en het aantal live kijkers via OTT groeit sindsdien per groot internationaal sportevenement significant. On demand content is van de laatste twee à drie jaar. Nu, door de komst van de grote buitenlandse partijen, ook losgekoppeld van de set-top-boxen. Daar spelen alle distributeurs nu op in, zodat je niet meer alleen op je televisie kan kijken, maar ook op andere devices." Dat is ook wat blijkt uit onderzoeken, weet Pim van Eeten (Thomson Video Networks): "Als je kijkt naar het kijkgedrag van jongeren in vergelijking met tien jaar geleden, dan is het aantal kijkuren niet afgenomen. Alleen de tijd waarop en de devices waarop wordt gekeken zijn veranderd. Iedereen kijkt op zijn of haar manier, op het door henzelf gewenste moment."

"Je zou kunnen zeggen dat dit gewoon de volgende ontwikkeling is van hoe signalen bij de consument gebracht kunnen worden", benadrukt Jan Eveleens: "Daarmee krijgen we ook weer een extra stukje flexibiliteit. Op het zendernet dat we vroeger hadden kon je een paar zenders kwijt, dan was het vol. Mensen wilden meer keus, dus kwam de kabel, zodat ze meer kanalen hadden. Met de satelliet kwam daarna nog meer keus en werden mensen bereikt die geen kabel hadden. De golf die we nu gaan krijgen is de ultieme mogelijkheid om iedereen de flexibiliteit te geven waar en wanneer men maar wilt. Ik zie het daarom meer als een evolutie dan een revolutie. Of dit het nou uiteindelijk is? Ik weet het niet. Ooit heeft iemand gezegd dat we op de hele wereld genoeg zouden hebben aan zes computers, dus dergelijke voorspellingen vind ik altijd een beetje eng. Aan de andere kant vind ik het moeilijk voor te stellen wat er hierna nog zou kunnen komen. Consumenten kunnen straks alles kijken wat ze willen, waar, hoe én wanneer ze maar willen. Wat wil je nog meer?"

Uiteraard hangt het wel nog altijd af van wat voor soort content men gaat bekijken. Wouter Valkering: "Zappen op de bank is dan ook een traditie die volgens mij zeker ook nog zal blijven. Bovendien hebben mensen niet altijd zin om actief naar content te gaan zoeken, maar willen ze soms ook nog gewoon wat voorgeschoteld krijgen." Jan Derksen geeft aan dat het inderdaad ligt aan het type programma dat je kijkt: "Als je nieuws kijkt, dan maakt het niet zoveel uit of het beeld nou groot of klein is. Het gaat om de inhoud. Maar kijk je naar een film als Gravity; die wil je in het groot zien en met de juiste geluidsbeleving, pas dan snap je waarom die film al die Oscars wint." Ook daarin bestaat overigens onderscheid, weet Jesse Robbers: "Bij de jeugd is ook dat namelijk anders. Die staat gewoon bij een bushokje op de telefoon een Netflix film te kijken."

Raymond Lamphen vraagt zich af welke partijen uiteindelijk het spel gaan winnen op dit vlak. KPN? HBO? Netflix? Robbers: "Ik denk niet dat er straks een echte winnaar is. Je krijgt wel een vereenvoudiging van de ketens, daar vallen partijen uit. Maar je hebt altijd een distributeur, een producent en een device nodig. De vraag is dan: wordt het een set-top-box, wordt het de telefoon of wordt het iets anders? En wat netwerken betreft; blijft het coax, wordt het IP of wordt het toch allemaal satelliet? Daarin gaan keuzes ontstaan. Aan de andere kant moet je je afvragen wat er in de uitzendketens gaat gebeuren. Neem de themakanalen: worden daar playout systemen voor ingezet, of wordt het uiteindelijk een samenstelling van televisieprogramma's op een Youtube-kanaal? Ook daar vallen straks schakels weg uit de keten." Wouter Valkering vult aan: "Je ziet dat ook al bij sportprogramma's waar je per direct rechtstreeks een abonnement bij kan afnemen, zonder dat er nog een schakel tussen zit. We merken dat de eindgebruikers een set-top-box hebben waar ze zelf naar behoefte zaken als Netflix en Fox Sports op kunnen installeren. Daar zijn geen extra partijen meer voor nodig. Het zorgt alleen maar voor nog meer flexibiliteit."

Al met al gaat de traditionele keten hoe dan ook op de schop, maar hoe die er precies uit gaat zien is nog wat troebel. Pim van Eeten: "In theorie is er geen drempel meer om als OTT dienst bij de mensen thuis te komen." Jesse Robbers: "Er is een wereld aan het ontstaan waarin er naast traditionele contentproducenten, zoals filmstudio's, gewoon Youtube-sterren zijn. Er wordt letterlijk geproduceerd in een klein studiootje. In Engeland en Duitsland heb je van die bedrijfjes. Die zijn zo populair dat beveiligers de deuren dicht moeten houden omdat anders heel München op zo'n productiebedrijfje duikt. Je kan met hele kleine middelen een programmaatje maken of een interview doen. Dat publiceer je op Youtube, je maakt er een marketingverhaal omheen en zet het heel groot weg bij de jeugd."

"Het verdienmodel wordt heel anders", vult Jan Derksen aan. "De producenten van deze wereld zien de kans een paar schakels uit te schakelen, waardoor het minder kost om te produceren. Dat zijn ook de dingen waar partijen als SBS en RTL mee stoeien: hoe gaan we er dadelijk nog aan verdienen?" Pim van Eeten bevreemdt het vooral dat er in Nederland blijkbaar zo laat over nagedacht is: "De broadcasters hebben volgens mij te lang stilgezeten. Bij Youtube werd er jaren geleden al over nagedacht, maar hier is dat te lang niet gedaan. Als je kijkt naar de technologie, dan weet je wat er aan zit te komen en wat het kijkgedrag is. Volgens mij had je daar eerder op kunnen anticiperen." Raymond Lamphen reageert: "Platformen als Uitzending Gemist waren er natuurlijk al wel, maar het verdienmodel was er inderdaad nog niet. Daar wordt nu een inhaalslag gemaakt. Ik denk dat ze overigens nog steeds wel worstelen met wat het verdienmodel nu eigenlijk is. Het kan 'm bijvoorbeeld zitten in de pure abonnees. Users registreren in je systeem, omdat je daar dan ook wat mee kunt. Dan kom je op het terrein dat eigenlijk bij de kabelaars zat. Ziggo, KPN, UPC?die hadden eerst de gegevens van de abonnees. Nu is het dan aan NPO, RTL en SBS om daar wat mee te doen. Dat kan een interessante ontwikkeling zijn."

Toen Netflix de kop begon op te steken, riep het bedrijf dat het zou gaan streamen in 4K. Op de vraag hoe realistisch dat is, reageert Jan Eveleens: "In Nederland kan dat wel, maar dat geldt zeker niet voor alle landen. Dat is ook meteen het nadeel van Netflix en vergelijkbare diensten. Nederland behoort tot de top van de wereld als het gaat om connectiviteit en bandbreedte. Het is niet voor niets dat Netflix hier en in Scandinavië het beste scoort. Ga je bijvoorbeeld naar Engeland, dan is het buiten Londen echt al heel anders. Er zijn trouwens ook nog gewoon mensen waarvoor 4K niet eens zo nodig hoeft. Je zou ze de kost moeten geven die nog steeds een scartkabel tussen hun set-top-box en hun televisie hebben zitten."

Wat Sander Bakker (Stream Group) opvalt, is dat het bij OTT projecten altijd gaat over DRM (digital rights management) en televisierechten. "Dat blijft echt een ding", zegt hij. "Voor live televisie zit er meestal geen DRM meer op, maar op het moment dat je naar de grote studio's gaat, dan is dat wel het geval. Dan kom je steeds meer bij Microsoft PlayReady DRM uit. Daarnaast heb je echter nog een hele lijst met andere DRM funders die allemaal hun eigen eigenaardigheden hebben, zeker op Android devices met hun players. Pas geleden hebben we bijvoorbeeld Adobe Primetime gedaan. Nou, dat heeft toch een half jaar geduurd voordat daar iets zinnigs uit kwam. De DRM standaardisatie vindt nu wel zo'n beetje plaats, maar op rechtengebied is het nog een beetje een zooitje. Overal zijn namelijk weer andere regels en dat hoort bij de beperkingen die je tegenkomt. Voor ons is het overigens geen probleem om daar mee te dealen hoor."

Tot slot de vraag of er naast de eventuele winnaars ook verliezers zijn in deze hele beweging. Wouter Valkering: "De productiebedrijven die zich snel en makkelijk kunnen aanpassen, die kunnen gaan profiteren. Maar dat geldt ook voor de internet providers die een goed netwerk hebben, de juiste bandbreedte hebben en support aanbieden voor OTT. Straks komt er één lijn binnen, dat is IP, en daar gaan alle diensten overheen." Volgens Jan Eveleens zullen er ook duidelijke verliezers komen: "Dat zijn natuurlijk de mensen die nu in de keten zitten, maar daar straks geen plek meer hebben. Die moeten gaan transformeren, of ze worden echt verliezers. Wat dan de traditionele stappen zijn die er straks gaan uitvallen, dat zal verschillen per land en regio. De keten ziet er namelijk niet overal hetzelfde uit en dat zal straks ook gewoon weer zo zijn."

DE DEELNEMERS vlnr.

? Jesse Robbers (KPN Broadcast Services)

? Raymond Lamphen (Ericsson)

? Jan Eveleens (Axon)

? Jan Derksen (D&MS)

? Pim van Eeten (Thomson Video Networks)

? Sander Bakker (Stream Group)

? Danny Burns (Utelisys Communications)

? Wouter Valkering (Utelisys Communications)