Tom Holkenborg (Junkie XL): ‘Full-contact composer’

Het is daags voor de première van blockbuster 'Batman v Superman: Dawn of Justice' dat we Tom Holkenborg spreken in hotel The Dylan in Amsterdam. Het zijn tropenweken voor de vriendelijke Holkenborg, die in het land is voor de orkestopnames van de muziek die hij componeerde voor Martin Koolhovens film 'Brimstone'. Interview hier, fotosessie daar, tussendoor Skypen met mensen in Los Angeles en in de avond aan tafel bij De Wereld Draait Door om ook daar te vertellen hoe het allemaal zover gekomen is. Want wie denkt dat Holkenborg van de ene op de andere dag is verworden tot groot filmcomponist, die zit er lelijk naast. De overstap naar muziek voor het witte doek begon met Nederlandse films als 'De Gelukkige Huisvrouw', 'De Heineken Ontvoering', 'Blind' en 'New Kids Turbo'. "Het is een lange weg geweest", vertelt hij zelf. "Al in 2002 verhuisde ik naar Los Angeles om filmcomponist te worden, daar had ik echt mijn zinnen op gezet. Voor de buitenwereld lijkt het misschien dat ik een paar platen heb gemaakt en opeens aan al die grote films ben gaan werken, maar ik heb in L.A. echt een jaar of twaalf door het stof moeten kruipen om hier te komen. Nu ik terugkijk en het zo goed gaat, weet ik één ding zeker: eigenlijk had ik nooit artiest moeten zijn, maar alles wat ik in die tijd heb geleerd, heb ik wel nodig gehad om nu een succesvol filmcomponist te zijn. Al die facetten uit het artiestenvak, of het nou produceren, mixen, opnemen of de hele technische kant van het vak is?.dat heb je als filmcomponist ook allemaal."

Holkenborg doet nu dus waar hij écht goed in is, maar had zijn muziekcarrière nodig om alle kennis en tools daarvoor de vergaren. Zijn 'big break' was volgens hemzelf zijn samenwerking met Hans Zimmer voor de film 'Man of steel'. "Dat was nog wel echt zijn film, ik hielp hem alleen. Maar zo leerde ik wel Zack Snyder kennen en Zack geloofde heel erg in mij. Hij ging vervolgens '300: Rise of an Empire' filmen en vroeg mij voor de muziek. Te gek natuurlijk! Dat was mijn first break, een 110 miljoen dollar Hollywoodfilm die ik mijn eentje deed. Meteen daarna kwam 'Divergent', al snel gevolgd door 'Run all Night'. Zo is het balletje steeds verder gaan rollen." Uiteindelijk is dat balletje doorgerold tot aan 'Batman v Superman: Dawn of Justice', waarvoor Holkenborg samen met Hans Zimmer mocht tekenen voor de film score. "Het idee daarbij was dat ik Batman zou gaan doen en Hans vooral Superman voor zijn rekening zou nemen. Hans heeft namelijk al de nodige Batman-films op zijn naam staan en wilde met een frisse blik aan de gang kunnen. Daarom heeft hij mij er ook bijgehaald. Maar ja, je gooit twee muzikanten bij elkaar in een kamer en dan gaan ze het uiteindelijk toch samen doen, hè? Dat is uiteindelijk dus ook gebeurd." Op de vraag waarom Zimmer/Holkenborg zo'n goed duo is, reageert Holkenborg: "Dat komt bovenal doordat we heel goede vrienden van elkaar zijn. Er is over en weer heel veel respect. We zijn ontzettend kritisch op elkaars werk, maar stuwen elkaar ook naar hoogtes waar we daarvoor nog net niet kwamen met zijn tweeën. Als wij iets samen doen, dan komt er meer uit dan de som der delen."

Wie de filmmuziek van Junkie XL luistert, zal zijn voorkeuren voor een bepaalde melodie en harmonie regelmatig zien terugkeren. Daarnaast hebben zijn films altijd een mix van organische en elektronische elementen. "En zeker als het om sound design gaat, heb ik wel echt een soort 'signature sound' die heel erg van mij is. Naarmate je meer werk doet, vind je ook meer je eigen weg natuurlijk." Hans Zimmer is een grootheid in zijn vakgebied, maar naast de Duitser zijn er meer componisten waar Holkenborg héél veel respect voor heeft. "Dat zijn met name de mensen die werk hebben geleverd dat een verandering in het vak heeft opgeleverd. Vangelis bijvoorbeeld, die 'Blade Runner' deed. Nog nooit was een film op die manier gescored. John Williams is ook zo iemand. Met Star Wars heeft hij in de jaren '80 het orkest weer teruggebracht in de filmmuziek. Ennio Morricone heeft op zijn beurt de sound ontwikkeld die we nu nog steeds als typische westernmuziek kennen en wat langer geleden had Bernard Herrmann een fantastische reeks samenwerkingen met Alfred Hitchcock. Hij heeft dingen geïntroduceerd die daarna standaard waren in een film score. Hans Zimmer heeft dat zelf gedaan met action music. Hij heeft in de jaren '90 een pallet neergezet en vanaf dat moment was voor elke filmcomponist het leven anders." Zelf zegt Holkenborg dat hij in zijn jonge leven als componist vooral percussie in filmscoring heeft weten te brengen op een manier die er eigenlijk nog niet was. "Bij 'Man of Steel' en '300' bijvoorbeeld al, maar al helemaal bij 'Mad Max: Fury Road'. Meer drums kun je in een film score volgens mij niet hebben."

Mad Max is zo'n voorbeeld van een project waarbij zijn muzikale carrière Holkenborg goed van pas kwam. Wat veel mensen niet weten is dat hij een aantal jaren in industrial metalbands heeft gespeeld en o.a. samenwerkingen met bands als Sepultura en Fear Factory op zijn naam heeft staan. "Dan ga je Mad Max doen en weet je inderdaad wel hoe dat werkt. Al die bagage komt dan van pas en dus kun je lekker aan de gang. Dan is het prettig dat je niet iemand hoeft in te huren om dat te doen. Ik speel drums, gitaar, synthesizer en weet alles van software. Wat dat betreft heb ik ook wel veel met Hans gemeen. Ik noem mezelf een 'full-contact composer'. Ik moet iets in handen hebben, moet op een trom kunnen slaan of een gitaar om mijn nek hebben hangen?.dát is de basis."

Film scoring vergt een andere manier van werken dan het 'gewone' musiceren, benadrukt Holkenborg. "Bij mijn Junkie XL

carrière had je gewoon een computer met wat plug-ins en wat instrumenten. Ik mixte alles zelf en dat was het dan. Bij film scoring heb je het over enorme computer set-ups die met gigantische netwerken aan elkaar hangen. Er komt veel meer technische kennis bij kijken. Ik heb ook gemerkt dat ik van nature heel goed weet wat ik muzikaal gezien moet doen als ik een bepaalde scène zie. Dat kun je ook niet leren, dat heb je of dat heb je niet. Ook leer je een goede manager te zijn. Er zijn hoge verwachtingen bij een regisseur en het publiek, maar ook bij een filmmaatschappij. Ook bij Batman v Superman was de druk echt heel hoog. Er zijn miljoenen fans die wachten op het moment waarop zo'n film uitkomt. Op de piek van zo'n productie manage je echt een groep van 250 man. Orkest, koor, orchestrators, de dirigent, alle technici in de studio."

Holkenborg is een enorme techneut. "Daarom vind ik het ook zo leuk om zelf de scores op te nemen en zelf te zeggen met welke specifieke microfoons ik bijvoorbeeld wil werken. Ik mix en master altijd mijn eigen dingen." Dat komt overigens ook doordat het volgens hem nou eenmaal moeilijk is om het werk uit handen te geven: "Het is een beetje zoals bij Ennio Morricone. Bij zijn credits moet altijd staan: 'muziek gecomponeerd, gedirigeerd en georkestreerd door Ennio Morricone'. Niet omdat hij zichzelf zo nodig op zijn borst wil slaan, maar omdat hij de mensen wil laten zien dat hij voor de volle 100% in controle is over wat jij hoort in die film. Dat heb ik bij films die ik alleen doe net zo. Ik arrangeer het zelf, doe zelf het sound design, neem het op, mix en master het en orkestreer het ook. Dan laat je ook zien aan mensen: ik ben niet een of andere droplul die het met een heel team aan mensen voor elkaar krijgt om een film te doen. Nee, ik doe het zelf van A tot Z. En ja, natuurlijk is dat ook een soort trots."

Op zijn YouTube-kanaal deelt Holkenborg zijn kennis en kunde met iedereen die het interessant vindt. Als een goochelaar die zijn trucs uitlegt, al ziet hij dat zelf anders: "Ik ben namelijk niet bang om mijn trucs te verklappen, aangezien ik voor elke film toch weer iets nieuws wil bedenken. Ik vind dat je informatie moet delen. Bovendien word je daar zelf ook wijzer van, aangezien je ook ziet wat je minder goed doet. Dat komt namelijk pijnlijk aan het licht als je zulke filmpjes maakt." Bij Batman v Superman ging het niet om de trucjes, maar veel meer om de muziek. "Daar hebben Hans Zimmer en ik de aandacht sterk op gericht. Hoe pakken we bijvoorbeeld het karakter van Bruce Wayne en hoe pakken we dat van Batman? Daar gaan we ook nog wel filmpjes over maken, denk ik. Je kunt heel makkelijk op een minder technische manier uitleggen waarom dingen op een bepaalde manier gedaan zijn. Eigenlijk is het zo gegaan: gitaar op schoot, piano of synthesizer voor je neus en dan met zijn tweeën elke dag zestien uur lang in een ruimte gaan zitten, net zo lang tot er iets uitkwam waarvan we allebei het idee hadden van 'ja, volgens mij hebben we nu iets te pakken'. Het is een heel lang proces en eigenlijk is het moeilijk om uit te leggen hoe het exact gegaan is. Het is echt 'ontstaan' namelijk."

Wat Holkenborg bevalt aan zijn werk is dat het proces anders is dan toen hij artiest was. Destijds bepaalde hij zelf wanneer het klaar was en zat er niemand achter zijn broek aan met een deadline. "Dit is veel beter voor mij", zegt hij zelf. "Ik produceer nu acht of negen uur muziek per jaar. In mijn artiestencarrière was dat misschien één uur in de drie jaar. Het is zoveel fijner dit, cut the bullshit. Maar soms is het ook eng hoor. Dan zie je reclames voorbijkomen van Batman v Superman terwijl ik nog aan die film zit te werken. Eigenlijk gaat het zo: je werkt, werkt, werkt?probeert het zo goed mogelijk te doen en op een gegeven moment klopt er iemand op de deur die zegt 'oké, kom maar op'. Een grote Italiaanse regisseur zei ooit dat een film nooit perfect is. Op een gegeven moment loop je er van weg. Je werkt eraan, doet het zo goed als je kan en op een gegeven moment is het dan: next!"

Hans Zimmer, waarmee Holkenborg de Batman v Superman-klus klaarde, heeft thuis een Oscar op de schoorsteenmantel staan. Hij mocht 'm in 1995 in ontvangst nemen voor zijn muziek in de film 'The Lion King'. Op de vraag wanneer ook in huize Holkenborg zo'n gouden beeldje in de prijzenkast staat, reageert hij schamper: "Dat is zo'n lang politiek verhaal. De Oscars hebben weinig te maken met wie daadwerkelijk het beste werk geleverd heeft. Natuurlijk wil ik 'm winnen hoor, maar Ennio Morricone heeft er nu net voor het eerst eentje gewonnen. Dat is toch te triest voor woorden? Het is een heel politiek spel. Het komt allemaal neer op wie je kent en naar welke netwerkfeestjes je gaat. Nou, daar maak je mij niet blij mee en dat zit ook niet in me. Ik wil niet een heel jaar handjes schudden. Ik wil gewoon lekker werken en mooie dingen maken."

Tom Holkenborg (Junkie XL) zette jaren geleden de stap van muzikant naar filmcomponist. Een succesvolle stap, zogezegd. In zijn thuisstad Los Angeles werkte hij inmiddels aan films als 'Mad Max: Fury Road', 'The Dark Knight Rises', '300: Rise Of An Empire' en 'Man of Steel' en samen met de grote filmcomponist Hans Zimmer tekende hij bovendien voor de muziek voor 'Batman v Superman: Dawn of Justice'. Junkie XL is een grote meneer geworden in Hollywood.

Foto's Dirk Kikstra

tv&radio Interview

av-entertainment.nl

"Gitaar op schoot, piano voor je neus en dan met zijn tweeën elke dag zestien uur lang in een ruimte gaan zitten"

"Oscars hebben weinig te maken met wie daadwerkelijk het beste werk geleverd heeft"