☰

Circulaire festivals: de uitdaging van afval/grondstofverwerking op festivals

In 2025 circulair. Dat is het doel van een groot aantal festivals dat ze gezamenlijk hebben vastgelegd in de Green Deal Circular Festivals tijdens de ADE Green Conference in oktober 2019. In deze internationale overeenkomst is duurzaam gebruik van materialen en grondstoffen een cruciaal onderdeel. Ook evenementen buiten de Green Deal krijgen steeds meer te maken met regelgeving die toewerkt naar circulariteit. Maar hoe staan de festivals ervoor?
Lees het volledige artikel onlineLees volledige uitgave online

Alle edities

AV-Entertainment Nr1 2024
AV-Entertainment Nr6 2023
AV-Entertainment Nr5 2023
AV-Entertainment Nr4 2023
AV-Entertainment Nr3 2023
AV-Entertainment Nr2 2023
AV-Entertainment Nr1 2023
AV-Entertainment Nr6 2022
AV-Entertainment Nr5 2022
AV-Entertainment Nr4 2022
AV-Entertainment Nr3 2022
AV-Entertainment Nr2 2022
AV-Entertainment Nr1 2022
AV-Entertainment Nr6 2021
AV-Entertainment Nr5 2021
AV-Entertainment Nr4 2021
AV-Entertainment Nr3 2021
AV-Entertainment Nr2 2021
AV-Entertainment Nr1 2021
AV-Entertainment Nr6 2020
AV-Entertainment Nr5 2020
AV-Entertainment Nr4 2020
AV-Entertainment Nr3 2020
AV-Entertainment Nr2 2020
AV-Entertainment Nr1 2020
AV-Entertainment Nr6 2019
AV-Entertainment Nr5 2019
AV-Entertainment Nr4 2019
AV-Entertainment Nr3 2019
AV-Entertainment Nr2 2019
AV-Entertainment Nr1 2019
AV-Entertainment Nr6 2018
AV-Entertainment Nr5 2018
AV-Entertainment Nr4 2018
AV-Entertainment Nr3 2018
AV-Entertainment Nr2 2018
AV-Entertainment Nr1 2018
AV-Entertainment Nr6 2017
AV-Entertainment Nr5 2017
AV-Entertainment Nr4 2017
AV-Entertainment Nr3 2017
AV-Entertainment Nr2 2017
AV-Entertainment Nr1 2017
AV-Entertainment Nr6 2016
AV-Entertainment Nr5 2016
AV-Entertainment Nr4 2016
AV-Entertainment Nr3 2016
AV-Entertainment Nr2 2016
AV-Entertainment Nr1 2016
AV-Entertainment Nr6 2015
AV-Entertainment Nr5 2015
AV-Entertainment Nr4 2015
AV-Entertainment Nr3 2015
AV-Entertainment Nr2 2015
AV-Entertainment Nr1 2015
AV-Entertainment Nr6 2014
AV-Entertainment Nr5 2014
AV-Entertainment Nr4 2014
AV-Entertainment Nr3 2014
AV-Entertainment Nr2 2014
AV-Entertainment Nr1 2014
AV-Entertainment Nr6 2013
AV-Entertainment Nr5 2013
AV-Entertainment Nr4 2013
AV-Entertainment Nr3 2013
AV-Entertainment Nr2 2013
AV-Entertainment Nr1 2013
AV-Entertainment Nr6 2012
AV-Entertainment Nr5 2012
AV-Entertainment Nr4 2012
AV-Entertainment Nr3 2012
AV-Entertainment Nr2 2012
AV-Entertainment Nr1 2012
AV-Entertainment Nr6 2011
AV-Entertainment Nr5 2011
AV-Entertainment Nr4 2011
AV-Entertainment Nr3 2011
AV-Entertainment Nr2 2011
AV-Entertainment Nr1 2011
AV-Entertainment Nr6 2010
AV-Entertainment Nr5 2010
AV-Entertainment Nr4 2010
AV-Entertainment Nr3 2010
AV-Entertainment Nr2 2010
AV-Entertainment Nr1 2010
AV-Entertainment Nr6 2009
AV-Entertainment Nr5 2009
AV-Entertainment Nr4 2009
AV-Entertainment Nr3 2009
AV-Entertainment Nr2 2009
AV-Entertainment Nr1 2009
AV-Entertainment Nr6 2008
AV-Entertainment Nr5 2008
AV-Entertainment Nr4 2008
AV-Entertainment Nr3 2008
AV-Entertainment Nr2 2008
AV-Entertainment Nr1 2008
AV-Entertainment Nr6 2007
AV-Entertainment Nr5 2007
AV-Entertainment Nr4 2007
AV-Entertainment Nr3 2007
AV-Entertainment Nr2 2007
AV-Entertainment Nr1 2007
AV-Entertainment Nr6 2006
AV-Entertainment Nr5 2006
AV-Entertainment Nr4 2006
AV-Entertainment Nr3 2006
AV-Entertainment Nr2 2006
AV-Entertainment Nr1 2006
AV-Entertainment Nr1 2005

Circulaire festivals: de uitdaging van afval/grondstofverwerking op festivals

Magazines | AV-Entertainment Nr3 2020

In 2025 circulair. Dat is het doel van een groot aantal festivals dat ze gezamenlijk hebben vastgelegd in de Green Deal Circular Festivals tijdens de ADE Green Conference in oktober 2019. In deze internationale overeenkomst is duurzaam gebruik van materialen en grondstoffen een cruciaal onderdeel.  Ook evenementen buiten de Green Deal krijgen steeds meer te maken met regelgeving die toewerkt naar circulariteit. Maar hoe staan de festivals ervoor?

Door Daan Stigter

Het draagvlak onder bezoekers groeit en er ontstaan meer en meer oplossingen om circulariteit haalbaar te maken. Er blijken op verschillende lagen binnen de industrie ontwikkelingen en uitdagingen op het gebied van duurzaamheid te zijn, van het materiaal voor je bierglas tot de regelgeving vanuit gemeenten. Veel festivals zijn bezig met het ontwikkelen van een eigen duurzaamheidsstrategie. In dit artikel onderzoek ik de cruciale onderdelen van circulaire afvalsystemen en kijk ik hoe die samengebracht kunnen worden. Ik bespreek de uitdagingen hiervan met experts en beschrijf mijn bevindingen als eindverantwoordelijke voor de grondstoffen op festival Into The Great Wide Open (ITGWO) 2019.

Waarom is circulariteit eigenlijk nodig? Een festival is een plek waar in een korte periode een heleboel mensen bij elkaar komen wat zorgt voor een berg afval. Festivals vinden vaak plaats in natuurgebieden, zoals ITGWO tussen het bos en de duinen op Vlieland. Al deze mensen en de berg afval hebben een enorme impact op de omgeving. De natuurlijke processen op de locatie moeten zo snel mogelijk weer kunnen herstellen, zodat je ieder jaar opnieuw een festival kan organiseren. Een circulair principe op zichzelf. In een circulair systeem komen geen afvalstoffen voor. De basis is dat grondstoffen en materialen worden hergebruikt op een manier waarbij geen (of zo min mogelijk) waarde verloren gaat.

Duurzaamheid als basisvoorwaarde
Dit principe van ‘afval = grondstof’ was ook het uitgangspunt toen ik als afstudeerproject de grondstofstromen van ITGWO analyseerde en een verbeterd plan schreef voor de uitvoering. Voor ITGWO was duurzaamheid vanaf het eerste moment een basisvoorwaarde van de organisatie. Op het festival wordt al jaren gebruikgemaakt van een henruikbaar hardcup bekersysteem en eten wordt verkocht op afwasbare borden of in composteerbare bakjes in het publieksgebied. Om deze oplossingen te ontwikkelen werkte het festival nauw samen met Lab Vlieland, een organisatie die voor veel meer festivals de duurzame systemen test en onderzoekt. Door de urgentie van circulariteit te erkennen komt er ruimte om te zoeken naar oplossingen en is de drempel om deze aan te dragen laag. In mijn afstudeerproject ging ik op zoek naar een oplossing voor het goed ‘schoon’ scheiden van de afvalstromen, zodat deze als grondstoffen verder gebruikt konden worden. Yoeri Brassé, Concept Developer bij cateringbedrijf The Food Line-up, herkent zich in de kracht van het vastleggen van duurzame waarden in de basis van een bedrijf: “Wij werken met door ons opgestelde foodstandards. Duurzaamheid is hierin een belangrijk uitgangspunt en is onderverdeeld in voorwaarden die we stellen aan onze dienstverlening en die van onze partners.” Duurzame systemen lopen door alle lagen van een organisatie heen. Daarom is integratie vanuit de basis nodig. Duurzaamheid is dan geen keuze meer en dit brengt het gesprek niet naar óf, maar naar hóe er duurzaam gewerkt gaat worden.

Iedereen is onderdeel
De partijen waarmee je samenwerkt moeten natuurlijk meegaan in de circulaire ambities van het festival. Het systeem is immers sterk van hen afhankelijk. Grondstoffen Expert Leonie Boon: “We communiceren vooraf met alle partijen waar we voor een festival mee samenwerken, zo ook met cateraars. We inventariseren welke grondstoffen ze verwachten te verbruiken en leggen uit hoe deze gescheiden worden verwerkt.” Op ITGWO was te merken dat deze communicatie vooraf belangrijk was. Bijvoorbeeld cateraars ervaarden hierdoor dat het scheiden van grondstoffen serieus genomen werd en bleken daardoor zeer bereid te zijn om actief deel te nemen. Als het scheidingssysteem van het festival niet goed gevolgd werd, werd er meteen een gesprek gevoerd met de cateraar om te kijken waar de weerstand lag. Er kwam dan vaak naar voren dat het afval ‘uiteindelijk toch op een hoop ging’. Zodra er aan de cateraar uitgelegd werd hoe de vervolgstappen van het verwerkingssysteem in elkaar zaten, bleek er meer bereidheid te zijn om aan het systeem mee te werken 

Kracht voor verandering
Niet alleen cateraars, maar ook de andere partijen binnen de keten zijn belangrijk om te betrekken. Zo moet een gescheiden afvalstroom goed aansluiten bij de standaarden van een afvalverwerker, dat is momenteel nog niet altijd het geval. Voor afvalverwerkers zijn de grondstofstromen van de huidige festivals lang niet altijd interessant om echt duurzaam te verwerken, maar dat kan veranderen zodra meer festivals gescheiden stromen gaan aanbieden en daarmee de omvang toeneemt. Marije van Kapel, producent voor Best Kept Secret: “We missen soms transparantie bij de afvalverwerkers waar we mee samenwerken, terwijl dit echt nodig is om te snappen wat elkaars wensen zijn.” Het lijkt erop dat de kracht voor verandering begint bij de festivalorganisaties, omdat zij de meeste partijen bij elkaar brengen en daar ook keuzes in kunnen maken. Marcel Crul, Associate professor bij NHL Stenden University of Applied Sciences: “De plasticindustrie heeft vrij algemeen geformuleerde voornemens. De grote afnemers daarvan, bijvoorbeeld frisdrankproducenten, hebben concretere doelstellingen, maar wel voor de lange termijn en nog altijd met single use plastics. Als festival kun je veel verder gaan door zelf te kiezen voor leveranciers die alternatieven aanbieden, die zijn er namelijk genoeg.”

Zichtbaarheid
Het kiezen voor de juiste partners geeft je ook de mogelijkheid om grote stappen te kunnen maken. “Achteraf evalueren we met iedere partner en kijken we hoe het is gegaan en waar het volgende jaar de meeste winst geboekt kan worden. Transparantie en samenwerking zijn voor mij de belangrijkste pijlers”, zegt Grondstoffen Expert Leonie Boon. Niet alleen de partners in de organisatie, maar ook de bezoekers van een festival hebben grote invloed op een werkend circulair systeem. Door zichtbaarheid richting de bezoekers creëer je het bewustzijn dat ze onderdeel zijn van het dit systeem. Op ITGWO worden er rondleidingen gegeven over de circulaire oplossingen van het festival en op het festival DGTL staat er in het midden van het publieksgebied een Recycle HUB waar bezoekers kunnen zien hoe alle grondstoffen samenkomen en worden verwerkt. “Bezoekers verwachten tegenwoordig dat onze catering duurzaam is, dat wil je ook kenbaar maken”,  zegt Yoeri Brassé, Concept Developer bij cateringbedrijf The Food Line-up. 

Minder plastic, maar hoe? 
Voor bezoekers is het belangrijk dat het meedoen aan een circulair systeem niet te ingewikkeld is. Dit betekent dat er zo min mogelijk keuzes voor scheiding moeten zijn om fouten te vermijden. Bij ITGWO is er samen met Lab Vlieland voor gekozen om in het publieksgebied alle bordjes, koffiebekers en bestek van composteerbare materialen te maken. Er is slechts één afvalbak en daarom is het voor de beschonken bezoeker een makkelijke handeling om juist te scheiden. Er ontstaat een monostroom met dus maar één keuze: composteerbaar. De keuze voor composteerbaar servies op ITGWO is niet de enige oplossing voor een goede verwerking, soms is de plastic variant zelfs beter. Marcel Crul: “Papieren of kartonnen bekers zijn vaak slechter voor het milieu dan het gebruik van plastic alternatieven, mits deze goed gerecycled worden.” Mojo, de organisator van onder andere Lowlands en Down The Rabbit Hole ontwikkelde om deze reden een eigen scheidingsmachine die de drinkbekers uit het afval filtert, waardoor ze gerecycled kunnen worden. Festivalorganisatoren wegen de voor- en nadelen af en kiezen heel wisselend voor wegwerp plastic, biologisch afbreekbaar plastic of zelfs helemaal geen plastic.
Het belangrijkste hierbij is dat grondstoffen, dus ook plastics, op de meest hoogwaardige manier hergebruikt kunnen worden. In oktober 2018 werd hierover de Plastic Promise ondertekend door grote partijen in de industrie. Hier werd de ambitie uitgesproken om in 2021 minimaal 50% van het wegwerpplastic uit te bannen en te vervangen door herbruikbaar of hoogwaardig recyclebare alternatieven. Christa Licher, programmamanager bij het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W): “In het kader van de Plastic Promise werken we samen aan een circulair bekersysteem. Opgedane kennis wordt onder andere in samenwerking met de gemeente Leiden gedeeld met de evenementensector en lokale overheden.”

De rol van regelgeving 
Het lijkt erop dat er behoefte is aan uniforme systemen die op grotere schaal bij meerdere festivals toegepast worden. Yoeri Brassé: “Er mist momenteel nog een standaard voor grondstofrecycling. De nu bestaande systemen worden op kleine schaal toegepast waardoor ze nog niet kostenefficiënt zijn.” Er is natuurlijk een afvalstandaard met gescheiden stromen die voor huishoudelijk afval en bedrijfsafval gebruikt wordt, alleen zijn de afvalverwerkers niet ingesteld op zulke tijdelijke infrastructuren als een festival en de markt is momenteel te klein voor afvalverwerkers om hierin te investeren. Om de ontwikkeling te stimuleren zijn gemeenten bezig met het stellen van duurzaamheidseisen bij het vergeven van een vergunning voor een evenement. Leonie Boon: “De regelgeving heeft er in Amsterdam voor gezorgd dat er nieuwe samenwerkingen zijn ontstaan die de transitie en mogelijkheden hebben versneld.” In Amsterdam heeft het dus een versnelde ontwikkeling opgeleverd door deze verplichte eisen door de gemeente te laten stellen. Toch is een lastige balans tussen goede regels en onhaalbare eisen voor de duurzame stappen die festivals moeten zetten. 
Marije van Kapel: “Wij hebben niet altijd goede ervaringen gehad met het verplichten van maatregelen. Bij het stellen van eisen is het echt belangrijk dat gemeenten samenwerken met experts en organisatoren om te kijken wat er haalbaar is.” Het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W) ondersteunt dit ook: “We proberen de knelpunten in de Nederlandse regelgeving die circulariteit in de weg staan te identificeren en waar mogelijk aan te pakken”, geeft programmamanager Christa Licher aan.

Samenwerken en kennis delen
In de Green Deal Circular Festivals hebben organisatoren uitgesproken in 2025 circulair te willen zijn. De oplossingen hiervoor zijn door de festivals ontwikkeld en toegepast, maar om echt circulair te worden moet er een schaalvergroting plaatsvinden. Op dit moment passen festivals nog veel hun eigen systemen toe en om de volgende stap te kunnen zetten is samenwerking nodig. Dit wordt eigenlijk door elke expert die ik heb gesproken expliciet genoemd. Marije van Kapel: “Het delen van kennis is voor ons key. We willen samenwerken en uitproberen om te zoeken naar oplossingen die op grote schaal betaalbaar zijn. Er valt nog veel te winnen en daarom sloten wij ook aan bij de Plastic Promise en de Green Deal. Het is goed om te verenigen, er zijn nu specialisten die zich erin verdiepen en inzichtelijk maken hoe we de meest zinvolle stappen kunnen zetten.”

Into the Great Wide Open werkt veel samen met organisaties zoals Lab Vlieland en Innofest. Beide organisaties zoeken de verbinding op met het bedrijfsleven en gebruiken een festival als mini-samenleving om duurzame innovatie te testen. Het ministerie moedigt dit ook aan, zegt Christa Licher: “De festivalsector is innovatief en heeft laten zien dat ze snel kan schakelen. Pilots die hier succesvol zijn, kunnen door steden worden overgenomen.”
Door de Plastic Promise en de Green Deal komen er meer samenwerkingen tot stand en dit onderwerp overstijgt het concept van concurrentie. Leonie Boon: “Dat zie je terug in hoe Awakenings en Loveland vorig jaar gingen werken met een gezamenlijke container voor plastic bekers. Zulke samenwerkingen zou je nog veel meer willen hebben.” Grote partijen zijn inmiddels aan boord. Bij kleinere partijen is duurzaamheid vaak een minder groot thema. Het is belangrijk dat zij meegenomen worden in de ontwikkelingen en betrokken worden bij samenwerkingen. Hiervoor wordt jaarlijks de ADE Green conferentie gehouden en door het jaar heen organiseert Green Events webinars en workshops die vrij beschikbaar zijn voor iedereen. Kortom, met samenwerking en transparantie is het mogelijk festivals circulair te maken. De festivalindustrie is als geen ander in staat om te anticiperen en daarmee aan de voorhoede van duurzame ontwikkelingen te staan. 




Daan Stigter
Daan Stigter studeert dit jaar af als Technisch Producent aan de opleiding Design & Technologie aan de Academie voor Theater en Dans, onderdeel van Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Hij analyseerde het bestaande afvalsysteem van Into The Great Wide Open en schreef een plan voor een verbeterde uitvoer. Dit plan werd door hem uitgerold op het festival met een bijzonder goed resultaat: de reststroom nam met enkele tonnen af en de gescheiden grondstofstroom was zes keer zo groot als voorgaande jaren. De komende jaren wil hij verdere stappen zetten in het verduurzamen van de theater- en evenementenindustrie.


Meer informatie op: 
Lab Vlieland: www.labvlieland.nl
Green Events: www.greenevents.nl 
Plastic Promise: www.plasticpromise.nl



 

Facebook

Aanbevolen

Gratis AV & Entertainment ontvangen

Vul hier uw emailadres in en u wordt op de hoogte gehouden van de laatste nieuwtjes op AV gebied én ontvangt tevens de gratis digitale editie van AV & Entertainment